YANG DI PERTUA NEGERI
(YDPN)
Apabila Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, Ketua Negeri (mewakili Yang DiPertuan Agong) bagi negeri-negeri Melaka dan Pulau Pinang adalah GABENOR. Apabila negeri-negeri Singapura, Sabah dan Sarawak menyertai pembentukan Malaysia pada 16 September 1963, Ketua Negeri Singapura diigelar YANG DIPERTUAN NEGARA, Ketua Negeri Sabah digelar YANG DIPERTUA NEGARA, manakala Ketua Negeri Sarawak digelar GABENOR.
Pada 19 Ogos 1965, Singapura keluar dari Malaysia dan membentuk negara Republik dan Ketua Negaranya digelar PRESIDEN.
Jika salutation bagi Sultan dan Raja ialah DULI YANG MAHA MULIA (DYMM) atau HIS ROYAL HIGHNESS (HRH), salutation bagi Gabenor ialah TUAN YANG TERUTAMA atau HIS EXCELLENCY (HE).
Pada tahun 1976, Kerajaan Malaysia telah meluluskan pertukaran nama YANG DIPERTUA NEGARA Sabah; dan GABENOR bagi Melaka, Pulau Pinang dan Sarawak diseragamkan menjadi YANG DIPERTUA NEGERI.
Pada 19 Ogos 1965, Singapura keluar dari Malaysia dan membentuk negara Republik dan Ketua Negaranya digelar PRESIDEN.
Jika salutation bagi Sultan dan Raja ialah DULI YANG MAHA MULIA (DYMM) atau HIS ROYAL HIGHNESS (HRH), salutation bagi Gabenor ialah TUAN YANG TERUTAMA atau HIS EXCELLENCY (HE).
Pada tahun 1976, Kerajaan Malaysia telah meluluskan pertukaran nama YANG DIPERTUA NEGARA Sabah; dan GABENOR bagi Melaka, Pulau Pinang dan Sarawak diseragamkan menjadi YANG DIPERTUA NEGERI.
Yang
DiPertua Negeri dilantik oleh SPB Yang DiPertuan Agong setelah berunding
dengan Perdana Menteri dan Ketua Menteri kerana negeri-negeri ini tidak mempunyai Sultan atau Raja.
Yang di-Pertua Negeri dilantik selama sepenggal atau empat (4) tahun dan boleh
dilanjutkan mengikut kesesuaian dan perkenan Yang DiPertuan Agong. Sepanjang tempoh memegang jawatan tersebut, TYT tidak dibenarkan memiliki perniagaan
atau keuntungan dan tidak dibenarkan juga bergiat aktif didalam mana-mana
aktiviti komersial.
Yang DiPertua Negeri merupakan komponen Dewan Undangan Negeri (DUN) dan mempunyai
kuasa untuk mengadakan perhimpunan atau pembubaran Dewan Undangan Negeri.
Persetujuan beliau adalah diperlukan bagi meluluskan Dewan Undangan Negeri.
Yang DiPertua Negeri juga merupakan Ahli Majlis Raja-Raja. Bagaimanapun, Yang DiPertua Negeri tidak layak untuk mengundi bagi pemilihan Yang DiPertuan Agong dan Timbalan Yang DiPertuan Agong.
Kuasa
mentadbir negeri dipikul oleh Yang DiPertua Negeri tetapi fungsi-fungsi
pentadbiran boleh diserahkan kepada pihak lain dari segi
undang-undang. Yang DiPertua Negeri akan melantik Ahli Majlis Mesyuarat (EXCO) Kerajaan Negeri (atas nasihat Ketua Menteri) bagi
menasihati TYT dalam menjalankan peranannya.
GABENOR/ YDP NEGERI
MELAKA
PERTAMA
TYT TUN LEONG YEW KOH
SMN
(31 OGOS 1957 - 30 OGOS 1959)
Mendiang Tun Leong Yew Koh dilahirkan pada 22 Ogos 1888 di
Salak Utara, Perak. Yew Koh mendapat pendidikan awal di Canton, China sebelum
menyambung pelajarannya di Tanah Melayu pada usia 13 tahun di Anglo Chinese
School, Ipoh dan Sekolah St. Xavier’s, Pulau Pinang.
Pada 1909, ketika berumur
21 tahun, kecemerlangan beliau dalam bidang akademik membuahkan hasil apabila
berjaya mendapat ‘Queen’s Scholarship of The Straits Settlement’ untuk
melanjutkan pengajian di University College of London dalam bidang rusan Undang-Undang, Ekonomi, Sosiologi dan Sains Politik. Yew Koh lulus ijazah Undang-undang (LLB) dari Inner Temple, London pada tahun 1912 dan juga ijazah Ekonomi dan Sosiologi dari London School of Economic. Setelah tamat pengajian, Yew Koh kembali ke tanahair untuk menjadi seorang peguamcara di Ipoh.
Pada tahun 1917, ketika berusia 28 tahun, Yew Koh telah
mendirikan rumahtangga dengan Ho York Ling. Pasangan ini dikurniai 7 orang anak.
Yew Koh dilantik menjadi Ahli Majlis Undangan Persekutuan dan turut serta sebagai Penasihat dalam menyediakan Perlembagaan Persekutuan. Beliau juga salah seorang pengasas Malayan Chinese Association (MCA) pada 27 Februari 1949 bersama Tan Cheng Lock dan Col H.S Lee. Beliau merupakan Setiausaha MCA pertama (1952-1957). Beliau merupakan tokoh Cina yang menyertai dari peringkat awal untuk menuntut kemerdekaan Tanah Melayu.
Dalam Pilihan Raya Umum pertama Persekutuan Tanah Melayu pada 27 Julai 1955, Yew Koh memenangi kerusi Ipoh-Mengelembu atas tiket Perikatan dan dilantik menjadi Menteri Kesihatan dan Kebajikan Masyarakat dalam barisan Menteri Kabinet pertama yang dibentuk oleh Tunku Abdul Rahman selaku Ketua Menteri.
Yew Koh turut menyertai rombongan rundingan kemerdekaan ke London dan turut berucapa dalam perhimpunan mengumumkan kemerdekaan di Bandar Hilir Melaka pada bulan Februari 1956.
Senaik sahaja Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, Yew Koh telah dilantik menjadi Gabenor Melaka yang pertama. Sehingga hari ini, Tun Leong Yew Koh merupakan satu-satunya rakyat bukan Bumiputera yang pernah dilantik menjadi Gabenor/Yang DiPertua Negeri di Malaysia.
Setelah bersara sebagai Gabenor Melaka pada
tahun 1959, beliau telah dilantik menjadi Ahli Dewan Negara (Senator) pada 11 September 1959 sehingga 12 Januari 1963. Dalam rombakan kabinet pada 11 September 1959 (kabinet dibentuk selepas PRU 1959 pada 22 November 1959) Tun Leong Yew Koh telah dilantik sebagai Menteri Kehakiman sehingga beliau meninggal dunia pada 12 Januari 1963 pada usia 75 tahun.
Jasad Tun Leong Yew Koh dikemubikan di Tanah Perkuburan Cina Jalan Cheras, Kuala Lumpur.
KEDUA
TYT TUN DATO' MAHA KURNIA HAJI ABDUL MALEK BIN YUSOF SMN
(31 OGOS 1959 - 30 OGOS 1971)
Tun Hj Abdul Malek bin Yusuf dilahirkan pada 9 Ogos 1899 di Kampung Chengkau, Rembau, Negeri Sembilan, merupakan anak
lelaki tunggal daripada tiga orang adik beradik. Beliau mendapat pendidikan awal di
Sekolah Melayu Chengkau, Negeri Sembilan pada tahun 1907 seterusnya melanjutkan
pelajarannya di peringkat tinggi di Maktab Melayu Kuala Kangsar, Perak pada
tahun 1910.
Abdul Malek memulakan kerjaya sebagai pegawai Kerajaan pada
tahun 1917 apabila dilantik menjadi Penolong Pegawai Daerah Kuala Pilah
kemudiannya Pegawai Daerah Seremban (1921), Setiausaha di Pejabat Tanah Jelebu,
Seremban, Rembau, Majlis Bandaran Seremban dan juga Pegawai Perlesenan
Kenderaan Negeri Sembilan antara tahun 1922 hingga1925. Kemudiannya menjawat
Pegawai di Pejabat Tanah di Negeri Sembilan, Pahang, Selangor dan Perak
(1927-1938), Pegawai Pemungut Hasil
Tanah di Kuala Lumpur (1942), Pegawai Daerah Tampin (1945) dan memangku jawatan
Hakim Daerah Selangor dan Tanjung Malim, Perak serta Penolong Setiausaha
Sekretariat Malayan Union di Kuala Lumpur (1946-1948).
Berdasarkan pengalamannya yang sangat luas dalam bidang pentadbiran awam dan perundangan, apabila Persekutuan Tanah Melayu dibentuk pada tahun 1948, Abdul Malek dilantik menjadi
Menteri Besar Negeri Sembilan yang pertama. Beliau menyandang jawatan tersebut sehingga tahun 1953. Pada tahun 1954, beliau dilantik menjadi menjadi Ahli Lembaga
Perlantikan dan Kenaikan Pangkat Perkhidmatan Awam dan jawatan akhirnya sebelum
dilantik menjadi Gabenor Melaka ialah sebagai Speaker Majlis Perundangan
Persekutuan dari 1957 hingga Jun 1959.
Dato' Abdul Malek dilantik menjadi Gabenor Melaka kedua pada 31 Ogos 1959. Sebaik sahaja penggal perlantikannya tamat pada 31 Ogos 1963, Tun Abdul Malek dilantik uk penggal kedua mulai 1 September 1963 hingga 31 Ogos 1967. Dan dilanjutkan sekali lagi mulai 1 September 1967 hingga 31 Ogos 1971.
Abdul Malek telah mendirikan
rumahtangganya kali pertama dengan Puan Khatijah bte Ahmad dan dikurniakan dua
orang anak perempuan iaitu Halimah dan Habibah. Isterinya
telah kembali ke rahmatullah pada tahun 1950 dan Tun berkahwin dengan Toh Puan
Fatimah bte Ismail pada tahun 1964.
Tun Hj. Abdul Malek meninggal dunia pada 6 Julai 1977 dalam usia 79 tahun. Jasadnya disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Jalan Ampang, Kuala Lumpur.
KETIGA
TYT TUN DATO' HAJI ABDUL AZIZ BIN ABDUL MAJID SMN PMN SPMS
(31 OGOS 1971 - 10 MEI 1975)
Tun Haji Abdul Aziz bin Abdul Majid dilahirkan
pada 12 Mac 1907 di Kajang, Selangor. Tun Abdul Aziz telah mendapat
pendidikan awal di Sekolah Tinggi Kajang pada tahun 1920 hingga lulus Cambridge School Certificate (CSC) pada tahun 1925.
Selepas lulus CSC, Abdul Aziz memulakan kerjayanya sebagai guru sementara sebelum menyerta Perkhidmatan Pentadbiran
Malayu (Malay Administrative Service).
Pada tanggal 3 Ogos 1926, Abd Aziz memulakan kerjayanya sebagai Pegawai
Kutipan Hasil Tanah sebelum dilantik sebagai Penolong Pegawai Daerah dan
seterusnya sebagai Pegawai Daerah di di beberapa daerah dalam negeri Selangor dan seterusnya sebagai Penolong Setiausaha Pejabat Pesuruhjaya Tempatan Selangor.
Setelah berkhidmat selama
15 tahun di dalam Perkhidmatan Pentadbiran Melayu (MAS), Abdul Aziz telah dinaikkan pangkat
di Malayan Civil Service (MCS) pada 3 Ogos 1941.
Sewaktu British memperkenalkan Malayan Union di Tanah
Malayu pada tahun 1946, Abdul Aziz telah dilantik sebagai Penolong
Setiausaha kepada Pejabat Suruhanjaya Residen Selangor.
Pada 1 Februari 1948, telah dilantik sebagai Penolong
Setiausaha Negeri Pertama Negeri Selangor. Pada bulan Mac tahun yang sama,
Tun Abd Aziz telah terpilih untuk mengikuti Second Devonshire Course di Oxford
University, London.
Pada tahun 1949 iaitu sekembalinya dari London, Abdul Aziz telah
ditugaskan untuk memegang beberapa jawatan penting di peringkat negeri mahupun
peringkat Persekutuan. Di peringkat negeri, Abdul Aziz telah dilantik ke jawatan
Pegawai Daerah di Teluk Anson. Pada 22 Januari 1952, Abdul Aziz dilantik
sebagai Ahli Lembaga Eksekutif Kuala Lumpur dan Penolong Setiausaha di Bahagian
Keselamatan Dalam Negeri, Bahagian Pertahanan.
Pada 1 September 1954, Abdul Aziz dilantik sebagai Menteri Besar Selangor kelima sehingga tahun 1956. Pada tahun 1956 dan 1957, Abdul Aziz mengikuti rombongan kemerdekaan di London bagi membincangkan hal-hal yang berkaitan dengan Perlembagaan.
Pada 1 Ggos 1957, Abdul Aziz telah dilantik menjadi Ketua Setiausaha Negara (KSN) yang pertama apabila jawatan tersebut diwujudkan. Tahun Pada
tahun 1958 pula, Abdul Aziz dan beberapa anggota rundingan telah pergi ke London
sekali lagi untuk berbincang mengenai Perjanjian Pertahanan Malaya.
Pada Jun 1963. rombongan ke London diadakan lagi bagi
membincangkan pembentukan Persekutuan Malaysia. Tun telah menjadi anggota
Pasukan Perundingan Persekutuan dalam Jawatankuasa Antara Kerajaan.
Pada tahun 1963, Tun sekali lagi terpilih sebagai salah
seorang anggota rombongan Tanah Melayu yang berunding dengan Pejabat
Commonwealth tentang kemasukan Borneo Utara, Sarawak dan Singapura ke dalam
Malaysia. Tun seterusnya menjadi ketua rombongan perundingan Persekutuan Tanah
Melayu dalam Jawatankuasa antara Kerajaan untuk membincangkan syarat dan
peraturan-peraturan kemasukan negeri Sabah dan Sarawak ke dalam Persekutuan
baru Malaysia.
Pada 31 Ogos1965, Tan Sri Abdul Aziz bersara dari Kerajaan namun pada tahun yang sama, beliau dilantik menjadi Pengerusi Suruhanjaya Perkhidmatan Awam sehingga tahun
1971.
Pada 31 Ogos 1971, Tan Sri Abdul Aziz telah dilantik menjadi Gabenor Melaka ketiga sehingga beliau meninggal dunia pada 10 Mei 1975 ketika berusia 67 tahun di kediaman rasminya Seri Melaka.
Tun Hj. Abdul bertemu jodoh dengan Yang Mulia Raja Teh Zaitunnisa binti Raja Kamaralzaman
iaitu anakanda Raja di Hilir Perak. Hasil
perkahwinan ini, mereka dikurniakan empat orang cahaya mata iaitu Mustapha
Kamal, Kamaralzaman, Mansor dan Amir Hamzah. Mengikut wikipedia, selain Toh Puan Raja Teh Zaiton, Tun Abdul Aziz mempunyai dua orang lagi isteri, iaitu; Kamariah binti Sulaiman dan Mariam binti Abdul Ghani.
KEEMPAT
TYT TUN DATO' DATO' SERI SYED ZAHIRUDDIN BIN SYED HASSAN SMN PMN SPCM SPMP JMN PJK
(18 MEI 1975 - 3 DISEMBER 1984)
Tun Syed Zahiruddin Bin Syed Hassan dilahirkan pada 11 Oktober 1918 di Pondok Tanjung, Kerian Perak. Beliau
merupakan anak sulung daripada enam orang adik-beradik. Bapa beliau bernama
Syed Hassan bin Syed Ibrahim, dan ibunya Raja Halimah bte Raja Abdullah.
Bapanya berasal dari Sayung, Kuala Kangsar, Perak manakala ibunya dari Pondok
Tanjung, Kerian, Perak.
Syed Zahiruddin mendapat pendidikan awal di Sekolah Melayu Tapah pada tahun 1924, kemudian menyambung persekolahan di Sekolah Melayu Pondok Tanjung selama 4 tahun iaitu dari tahun
1925 hingga 1929 dan seterusnya ke Clifford School, Kuala Kangsar. Pada
tahun 1930, beliau memasuki Maktab Melayu Kuala Kangsar (MCKK) sehingga lulus Senior
Cambridge.
Setelah menamatkan pengajian, beliau telah berkhidmat dalam Civil Service dan menyandang pelbagai jawatan penting, antaranya sebagai Timbalan ADO Grik, Tanjung Malim, Cameron Highland, Lumut dan Kerian (1942 - 1951) sebelum dinaikkan pangkat sebagai Penolong Pegawai Daerah (ADO) di Lenggong, Tanjung Malim dan Ipoh (1952 - 1955), Penolong Setiausaha Kerajaan Negeri (SUK) Perak (1955 - 1957), Pegawai Daerah Tapah (1957 - 1958), Timbalan Setiausaha di SPA (1959 - 1960), Pesuruhjaya Tanah dan Galian Perak (1960 - 1961); SUK Perak (1961 - 1962); Setiausaha Tetap (SUT) Kementerian Pertanian (1963 - 1966), SUT Kementerian Pelajaran (1966 - 1970); Ketua Pengarah JPA (1970 - 1972); Pengerusi Suruhanjaya KTM (1972 - 1973) dan Pesuruhjaya Tinggi Malaysia ke United Kingdom dan Duta Malaysia ke Republik of Ireland (1 April 1974 - 18 Mei 1975).
Lanjutan dari kematian Tun Abdul Aziz pada 10 Mei 1975, Tan Sri Syed Zahiruddin telah dipanggil pulang untuk dilantik menjadi Gabenor Melaka keempat berkuatkuasa pada 18 Mei 1975. Pada bulan Jun 1976, beliau menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun. Tempoh lantikan ini dilanjutkan selama 4 tahun lagi mulai 18 Mei 1979 dan sekali lagi dilanjutkan untuk tempoh 4 tahun mulai 18 Mei 1983. Perkhidmatan beliau sebagai YDPN Melaka dilanjutkan setahun setengah lagi lagi mulai 18 Mei 1983 sehingga 3 Disember 1984 menjadikan jumlahnya tempoh perkhidmatan TYT selama 13 tahun 6 bulan.
Lanjutan dari kematian Tun Abdul Aziz pada 10 Mei 1975, Tan Sri Syed Zahiruddin telah dipanggil pulang untuk dilantik menjadi Gabenor Melaka keempat berkuatkuasa pada 18 Mei 1975. Pada bulan Jun 1976, beliau menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun. Tempoh lantikan ini dilanjutkan selama 4 tahun lagi mulai 18 Mei 1979 dan sekali lagi dilanjutkan untuk tempoh 4 tahun mulai 18 Mei 1983. Perkhidmatan beliau sebagai YDPN Melaka dilanjutkan setahun setengah lagi lagi mulai 18 Mei 1983 sehingga 3 Disember 1984 menjadikan jumlahnya tempoh perkhidmatan TYT selama 13 tahun 6 bulan.
Tun Syed Zahiruddin telah berkahwin dengan Toh Puan Hajah Halimah binti Hj. Md. Noh pada bulan Oktober 1949. Hasil daripada perkahwinan ini, Tun Syed Zahiruddin telah dikurniakan seramai 10 orang anak.
Tun Syed Zahiruddin telah dilantik menjadi Bendahara Seri Maharaja Negeri Perak dari tahun 2008 sehingga beliau meninggal dunia.
Tun Syed Zahiruddin meninggal dunia di Petaling Jaya pada 20 April 2013 ketika berusia 94 tahun. Jasadnya disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Bukit Kiara.
KELIMA
TYT TUN DATUK SERI UTAMA SYED AHMAD BIN SYED MAHMUD SHAHABUDIN SMN SSM PSM DUNM SPMK SPMS SPMT SSDK DP PNBS SPDK DPMK JMN JP
(4 DISEMBER 1984 - 31 MEI 2004)
Tun Datuk Seri Utama Syed Ahmad bin Syed Mahmud Shahabudin dilahirkan pada 14 Mei 1925 di Kulim, Kedah. Beliau merupakan anak ketiga
daripada lima adik beradik, mendapat pendidikan awalnya bermula di Sekolah Melayu
Kulim dari tahun 1932 hingga 1935 dan Kolej Sultan Abdul Hamid sehingga lulus Senior Cambridge pada tahun 1947.
Setelah tamat pengajiannya, beliau
telah memulakan kerjayanya sebagai pegawai kerajaan di Pejabat Perbendaharaan
Alor Setar pada tahun 1948-1955. Kemudiannya menyertai politik (UMNO) dan memegang pelbagai jawatan dalam parti (UMNO dan Barisan Nasional) di peringkat Bahagian, Negeri dan Pusat.
Syed Ahmad Shahabudin dilantik menjadi Ahli Dewan Undangan Persekutuan dari tahun 1955 hingga 1959 sebelum memenangi kerusi DUN Padang Terap, Kedah dalam PRU pertama 1959 hingga tahun 1974. Pada 14 Disember 1967, beliau dilantik menjadi Menteri Besar Kedah keempat menggantikan Dato' Syed Omar Shahabudin yang meninggal dunia pada 7 Disember 1967. Dalam PRU-4 (1974) beliau berpindah ke kerusi DUN Kuala Nerang.
Dalam PRU-5 tahun 1978 beliau berpindah ke Parlimen setelah memenangi kerusi Padang Terap dan dilantik menjadi Timbalan Menteri Dalam Negeri mulai tahun 1978 hingga 1982 dan kemudian dilantik menjadi Duta Besar Malaysia ke Singapura dari 1982 hingga 1984.
Tan Sri Syed Ahmad Shahabudin dilantik menjadi Yang DiPertua Negeri (YDPN) Melaka kelima pada 4 Dis 1984. Beliau berkhidmat sebagai YDPN selama 5 penggal selama hampir 20 tahun sehingga 31 Mei 2004.
Tun Syed Ahmad Shahabudin telah berkahwin dengan Toh Puan Shariffah Haniffah binti Syed Alwi pada tahun 1953. Dari
perkahwinan tersebut, beliau dikurniakan 6 orang cahaya mata. Toh Puan Shariffah Haniffah telah meninggal dunia di
Hospital Besar Kuala Lumpur pada 7 Julai 1991. Tun Syed Ahmad mempunyai seorang lagi isteri, iaitu Toh Puan Marfuzza binti Sheikh Mohd Osman yang dinikahi pada tahun 1960. Perkahwinan dengan Toh Puan Marfuzza dikurniakan 4 orang anak.
Tun Syed Ahmad meninggal dunia akibat sakit tua pada usia
beliau 83 tahun pada 7 Julai 2008 dan dikebumikan di Makam Pahlawan Melaka di
perkarangan Masjid Al Azim, Bukit Palah.
KEENAM
TYT TUN DATUK SERI UTAMA MOHAMAD KHALIL BIN YAAKOB SMN PSM DUNM SSAP SUMZ SIMP SJMK DSAP JSM SMP
(4 JUN 2004 - 3 JUN 2020)
Tun Datuk Seri Utama Mohd Khalil bin Yaakob dilahirkan pada 29 Disember 1937 di Kuantan,Pahang. Mohd. Khalil menerima pendidikan awal di Sekolah Ahmad Shah, Pekan, Pahang sebelum melanjutkan pelajaran menengah di Kolej Melayu
Kuala Kangsar (MCKK) sehingga tahun 1959. Di
peringkat pendidikan tinggi pula, beliau meneruskan pengajian di Universiti
Malaya sehingga beliau memperolehi Ijazah Sarjana Muda Sastera (Kepujian) pada
tahun 1962.
Mohd Khalil memulakan kerjaya sebagai dalam kerajaan sebagai pegawai di Wisma Putra selama 15 tahun dan sebelum bertukar ke Lembaga Kemajuan Jengka. Semasa di Wisma Putra beliau pernah berkhidmat sebagai diplomat di Morocco, Italy, Singapura dan Indonesia
dan menjawat pelbagai jawatan utama dalam perkhidmatan Kerajaan pusat.
Khalil menjadi ahli Parti UMNO pada tahun 1962 setelah menamatkan
perkhidmatan dengan Kerajaan pada tahun 1978. Kerjayanya dalam UMNO mencapai
ke peringkat Ahli Majlis Tertinggi dan pernah menjawat Setiausaha Agong UMNO
pada tahun 1999.
Beliau pertama kali dipilih sebagai ADUN Bukit Ibam, Pahang
dalam PRU-5 tahun 1978. Dalam PRU-6 (1982) beliau
memenangi kerusi Parlimen Maran dan dilantik menjadi Timbalan Menteri
Pelajaran sehingga tahun 1984 apabila dinaikkan pangkat sebagai Menteri Di Jabatan Perdana Menteri
sehingga tahun 1986.
Dalam PRU-7 (1986), Mohd Khalil memenangi kerusi DUN Bukit Tajau dan
dilantik menjadi Menteri Besar Pahang ke 12 menggantikan YAB Datuk Sri Najib yang bertukar ke Parlimen. Beliau menjadi Menteri Besar selama 3 penggal sehingga tahun PRU-8 (1999) apabila beliau bertukar ke kerusi Parlimen
Kuantan dan seterusnya dilantik
menjadi Menteri Penerangan sehingga tahun 2004 aabila beliau bersara dari
politik.
Pada 4 Jun 2004, Khalil telah dilantik menjadi Yang
DiPertua Negeri Melaka yang ke enam. Perkhidmatan beliau telah dilanjutkan beberapa kali sehingga 3 Jun 2020 di mana tempoh keseluruhan selama 16 tahun.
Tun telah mendirikan rumahtangga dengan Toh Puan Dato’
Zurina bte Kassim pada tahun 1965. Hasil perkongsian hidup.Tun dan Toh Puan
Dato’ dikurniakan tiga orang anak. Toh Puan Zurina telah meninggal dunia pada 18 Ogos 2022.
KETUJUH
TYT TUN SERI SETIA MOHD ALI BIN MOHD RUSTAM SMN PSM SPSM DUNM DUPN SSAP SUMV SIMP DGSM DCSM DMSM DSM PBM
(4 JUN 2020 - KINI)
Tun Seri Setia Mohd Ali bin Mohd Rustam dilahirkan pada 24 Ogos tahun 1949 di Kampung Bukit Katil, Melaka. Mendapat pendidikan
awal di Sekolah Kebangsaan Bukit Katil dan Sekolah Kebangsaan
Semabok. Beliau kemudian meneruskan pengajiannya di Sekolah Tinggi Melaka (Melaka
High School). Beliau berkelulusan Ijazah Kepujian Sarjana Muda Sains Kemasyarakatan
(Ekonomi Pembangunan) dari Universiti Sains Malaysia (USM) pada tahun 1984.
Mohd Ali mempunyai pengalaman luas dalam
bidang perkhidmatan awam dan memulakan kerjaya awal sebagai Pegawai Kerani di
Tenaga Nasional (TNB) dari tahun 1969 hingga 1979 sebelum menyertai Kerajaan sebagai Penolong
Pengarah KEMAS negeri Kedah antara tahun 1979 hingga 1980. Mohd Ali dinaikkan pangkat
sebagai Pengarah KEMAS negeri Perlis selama setahun sebelum dipindahkan ke Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur (1981 – 1982) sebagai Pengarah juga.
Pada tahun 1982 beliau ditukarkan ke Melaka sebagai Pengarah KEMAS Negeri sehingga tahun 1984. Pada tahun 1984, Mohd Ali telah dilantik sebagai
Setiausaha Khas kepada YAB Ketua Menteri Melaka sehingga tahun 1986.
Mohd Ali menyertai Pilihanraya Umum (PRU) ke 7 tahun 1986 mewakili BN (UMNO) dan memenangi kerusi
DUN Ayer Molek dan seterusnya dilantik sebagai ahli EXCO Kerajaan Negeri sehingga tahun 1995. Beliau mengekalkan kerusi tersebut dalam PRU-8 (1990). Dalam PRU ke 9 (1995), Mohd Ali bertanding dan menang untuk kerusi Parlimen Batu Berendam dan dilantik sebagai Timbalan Menteri Pengangkutan dari 4 Mei
1995 hingga 10 Januari 1999. Dalam rombakan kabinet pada Januari 1999, beliau diberi
kepercayaan menjawat jawatan Timbalan Menteri Kesihatan dari 11 Januari 1999 sehingga PRU ke 10 pada tahun 1999.
Dalam PRU-10 tahun 1999, Mohd Ali kembali bertanding ke ADUN dan memenangi DUN Paya Rumput dan kemudiannya dilantik sebagai Ketua Menteri Melaka ke 9 pada 2 Disember 1999.
Mohd Ali juga pernah menduduki kerusi Ahli Majlis
Tertinggi UMNO dan Naib Presiden UMNO, Presiden Belia 4B Malaysia,
Presiden Dunia Melayu Dunia Islam (DMDI), Presiden World Youth Foundation (WYF)
dan World Assembly of Muslim Youth (WAMY).
Kepemimpinan politik beliau juga tidak kurang hebatnya apabila
berjaya memberikan kemenangan kepada UMNO 100% di Melaka, dalam PRU-12 tahun 2008. Pada PRU-13 tahun 2013, beliau bertanding di kawasan Parlimen Bukit Katil tetapi tewas kepada Shamsul Iskandar bin
Mohd Akin dari PKR.
Mohd Ali dilantik menjadi YDPN Melaka ke 7 pada 4 Jun 2020 dan dilanjutkan tempoh selama 4 tahun lagi mulai 4 Jun 2024.
Tun Mohd Ali telah mendirikan rumahtangga bersama Toh Puan Datuk Hajah Asmah binti Abd. Rahman pada tahun 1985 dan dikurniakan tiga cahayamata
GABENOR/ YDP NEGERI
PULAU PINANG
PERTAMA
TYT TUN SIR RAJA UDA BIN RAJA MUHAMMAD DK(SElangor) SMN DUPN
PPM KBE CMG
(31 OGOS 1957 - 30 OGOS 1967)
Tun Sir Raja Uda bin Raja Muhammad dilahirkan pada tahun 1894 di Kg Tembok, Kuala Langat,
Selangor dan mendapat didikan di Malay College Kuala Kangsar.
Pada tahun 1910 (ketika berumur 16 tahun) Raja Uda telah menyertai Perkhidmatan Awam dan 1914 diterima masuk dalam Perkhidmatan
Pentadbiran Melayu (MAS) dan dalam tahun 1924 dinaikkan pangkat ke Kelas V, Perkhidmatan Awam Malaya (MCS). Dalam tahun 1939, Raja Uda dilantik sebagai Setiausaha kepada
Residen British, Selangor dan dinaikkan ke Kelas
1A dalam MCS dalam tahun 1948.
Apabila Persekutuan Tanah Melayu diisytiharkan pada 1 Februari 1948, Raja Uda dilantik sebagai Setiausaha Negeri
Selangor dan seterusnya pada 1 Julai 1949 beliau dilantik menjadi menjadi Menteri Besar
Selangor kedua sehingga Mac 1953.
Pada Julai 1953, Raja Uda dilantik sebagai Pesuruhjaya Tinggi untuk Malaya di
United Kingdom sehingga bulan November 1954 apabila dilantik semula sebagai
Menteri Besar Selangor keempat sehingga 24 Ogos 1955. Seterusnya beliau dilantik menjadi Speaker
Majlis Persekutuan.
Apabila Malaya mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, Raja Uda dilantik
sebagai Gabenor Pulau Pinang yang pertama. Perkhidmatan Tun Raja Uda dilanjutkan lagi selama 4 tahun mulai 31 Ogos 1961 dan sekali lagi dari 31 Ogos 1965 untuk tempoh 2 tahun sehingga 30 Ogos 1967 dengan jumlah keseluruhan tempohnya selama 10 tahun.
Raja Uda adalah berketurunan Daeng Chelak dari Tanah Bugis (Sulawesi). Raja Uda adalah
kerabat diraja Selangor dan mempunyai salasilah langsung dengan Sultan Selangor yang pertama. Raja Uda bin Raja Muhammad bin Raja Usman bin Raja Omar bin Raja Busu Hassan bin Raja Muda Nala bin Raja Lumu (Sultan Salehuddin) bin Daeng Chelak.
Raja Uda berkahwin dengan adinda Sultan Hisamuddin Alam Shah (Sultan Selangor keenam/kelapan), Tengku Badariah binti Sultan Alaeddin Sulaiman
Shah sebagai isteri kedua. Isteri pertama Tun Raja Uda adalah Raja Maslamah Binti Raja Busu. Apabila Tengku Badariah meninggal dunia pada 11 Februari 1937, Raja Uda mengahwini adiknya Tengku Nor Saadah pada 30 Julai 1939.
Raja Tun Uda meninggal dunia pada 17 Oktober 1976 ketika berusia 82 tahun.
KEDUA
TYT TUN SYED SHEH BIN SYED ABDULLAH SHAHABUDIN SMN PMN DUPN
ORS (Jepun)
(1 SEPTEMBER 1967 - 5 FEBRUARI 1969)
Tun Syed Sheh Shahabudin dilahirkan pada 10 Mac 1910 di Alor Setar,
Kedah. Beliau mendapat pendidikan di Sultan Abdul Hamid College
(SAHC), Alor Setar, Kedah.
Syed Sheh memulakan kerjaya dalam Perkhidmatan Awam Negeri Kedah (KCS) sebagai Pegawai Daerah (DO) Baling, kemudian berpindah sebagai DO Kulim dn Kuala Muda.
Apabila UMNO mula ditubuhkan di Kedah pada tahun 1946, Tun Syed Sheh Shahabudin merupakan pengasas dan penyokong kuat kepada YTM Tunku Abdul Rahman dan Dato' Sir Onn Jaafar.
Pada tahun 1958, beliau berhijrah ke dunia perkhidmatan diplomatik apabila dilantik menjadi Duta Besar Tanah Melayu ke Thailand, kemudian Duta ke Jepun, Pesuruhjaya Tinggi ke United Kingdom serta Duta ke Republic of Ireland.
Pada 31 Ogos 1967, Syed Sheh dilantik menjadi Gabenor Pulau Pinang yang kedua dan meninggal dunia pada 31 Januari 1969 semasa masih dalam perkhidmatan.
Tun Syed Sheh Shahabudin telah berkahwin dengan Toh Puan Tunku Habsah binti Almarhum Sultan Abdul Hamid Halim Shah (adinda seibu sebapa dengan Almarhum Tunku Abdul Rahman Putra Alhaj).
KETIGA
TYT TUN DATO' SERI UTAMA SYED SHEH BIN SYED HASSAN BARAKHBAH
SMN SSM PMN DUPN SPMK PSB (Brunei)
(6 FEBRUARI 1969 - 5 FEBRUARI 1975)
Tun Dato' Seri Utama Syed Sheh bin Syed Hassan Barakbah dilahirkan di Alor Setar , Kedah pada 10
November 1906 adalah darah kacukan Arab Hadramaut (Yaman) dan Melayu. Syed Sheh mendapat pendidikan di Sultan Abdul Hamid College sebelum melanjutkan penjajian dalam bidang Undang-undang di England dibawah biasiswa Kerajaan Negeri Kedah.
Pada tahun 1934 Syed Sheh mendapat ijazah Undang-undang (LLB) dan Barrister at Law dari Inner Temple dan memulakan kerjaya sebagai Majistret di Alor Setar pada tahun 1935 sebelum dinaikkan pangkat sebagai Hakim dan Presiden Mahkamah Sesyen Kedah/Perlis pada tahun 1946 hingga tahun 1955 berpindah ke Mahkamah Sesyen Kota Bharu dan ke Mahkamah Sesyen Ipoh pada tahun 1957.
Pada tahun 1960 Syed Sheh Barakhbah dilantik menjadi Hakim Mahkamah Tinggi Kedah/Perlis di Alor Setar dan seterusnya menjadi Hakim Mahkamah Rayuan di Kuala Lumpur pada tahun 1962. Pada tahun 1963 beliau dilantik menjadi Hakim Besar Malaya.
Pada tahun 1968, Syed Sheh menjadi Ketua Hakim Negara yang kedua di Mahkamah Persekutuan iaitu jawatan tertinggi dalam badan Kehakiman Malaysia. Beliau merupakan rakyat Malaysia yang pertama dilantik ke jawatan itu bagi menggantikan pegawai British untuk jawatan itu, Tun Sir James Beveridge Thomson.
Pada 10 September 1968, Tun Syed Sheh bersara dari perkhidmatan kehakiman dan dilantik menjadi Ahli Dewan Negara (Senator) dan seterusnya dilantik menjadi Yang DiPertua Dewan Negara pada 27 Januari 1969.
Pada 3 Mac 1969, Syed Sheh bin Syed Hassan Barakhbah meletak jawatan sebagai Yang DiPertua Dewan Negara telah dilantik menjadi sebagai Gabenor Pulau Pinang yang ketiga bagi menggantikan Tun Syed Sheh Shahabudin yang meninggal dunia pada 31 Januari 1969 semasa dalam perkhidmatan. Tun Syed Sheh telah berkhidmat sebagai Gabenor selama dua penggal (6 tahun), iaitu 6 Februari 1969 hingga 5 Februari 1973 dan dilanjutkan tempoh dari 6 Februari 1973 sehingga 5 Februari 1975.
Tun Syed Sheh Barakhbah telah berkahwin dengan Toh Puan Sharifah Fatimah binti Syed Ahmad AlJuffry.
Tun Syed Sheh Barakhbah meninggal dunia pada 8 Oktober 1975 dalam usia 68 tahun.
KEEMPAT
TYT TUN DATUK SERI UTAMA SARDON BIN HJ JUBIR SMN PMN DUPN SPMJ SPMK SSIJ GCMG
(6 FEBRUARI 1975 - 30 APRIL 1981)
Tun Dato' Seri Utama Haji Sardon bin Haji Jubir dilahirkan di Sungai Kluang, Rengit, Batu Pahat Johor pada
19 Mac 1917 . Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Melayu Sungai Bagan, Sungai Kluang, Rengit sebelum berpindah ke Victoria Bridge English Primary School di Singapura kerana mengikut ayahnya yang bertugas sebagai Kadhi di Singapura. Beliau
menduduki peperiksaan Senior Cambridge di Raffles Institute pada tahun 1932.
Pada tahun 1933, Sardon pergi melanjutkan pelajaran dalam bidang Undang-undang dan berjaya mendapat ijazah Bachelor of Law (LLB) dan disahkan sebagai Barrister-at-Law dari Lincoln's Inn, London. Beliau kembali ke
Singapura pada tahun 1941 berkhidmat sebagai peguam di Singapura dan Johor.
Sardon juga pernah menjadi Presiden bagi Majlis Belia
Malaya yang telah diiktiraf secara rasmi pada 9 September 1950 di Pulau Pinang.
Beliau menyertai UMNO sejak ia ditubuhkan di Johor pada tahun 1946. Antara jawatan dalam parti yang pernah disandang ialah Ahli Majlis Tertinggi UMNO sejak tahun 1948, Ketua Pemuda UMNO (1951) dan Naib Presiden UMNO (1967-1970).
Sardon dilantik menjadi Ahli Majlis Perundangan Persekutuan yang dipilih melalui PRU tahun 1955 mewakili kawasan Segamat dan Sardon dilantik menjadi Menteri Kerjaraya dalam Kabinet pra-merdeka mulai 9 Ogos 1955. Sebaik sahaja Tanah Melayu mencapai kemerdekaan, Sardon dilantik menjadi Menteri Kerjaraya, Pos dan Telekom mulai 31 Ogos 1957. Dalam PRU-1 tahun 1959, Sardon memenangi kerusi Parlimen Pontian Utara dan dilantik menjadi Menteri Pengangkutan mulai 22 Ogos 1959 hingga 3 Jun 1969. Sardon mengekalkan kerusi Parlimrn Pontian Utara dalam PRU-2 (1964) dan PRU-3 (1969).
Pada 4 Julai 1969 Sardon bertukar ke Kementerian Kesihatan sebelum bertukar sebagai Menteri Perhubungan mulai 1 Januari 1972 sehingga bersara dari politik pada 24 Ogos 1974.
Sardon juga merupakan Ketua Pengakap Negara kelima dari tahun 1963 hingga 1973. Antara sumbangan beliau ialah mewujudkan Akta Persekutuan Budak-Budak Pengakap Tanah Melayu (Akta Parlimen No 38 Tahun 1968), menjadi tuan rumah Persidangan Pengakap Timur Jauh ke-4 pada tahun 1964 dan mengadakan Jambori Pengakap Malaysia pertama pada tahun 1966 di Pulau Pinang. Sardon pernah menerima anugerah "The Memorial Magsaysay Award" (1958), anugerah "Gold Medal", anugerah tertinggi untuk pengakap di Korea Selatan (1970); anugerah King's Gold Medal for Scouts oleh Raja Thailand (1971); anugerah the "Grand Cross of the Order of St. Michael and St. George" oleh Queen Elizabeth II (1974).
Pada tahun 1974, Sardon dilantik menjadi Wakil Tetap Malaysia di Pertubuhan Bangsa-Bangsa
Bersatu (PBB), New York merangkap dan Duta Besar ke Amerika Syarikat.
Pada 2 Februari 1975, Tan Sri Sardon dilantik menjadi Yang
di-Pertua Negeri Pulau Pinang keempat pada untuk tempoh selama 4
tahun. Pada bulan Jun 1976, beliau menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun. Pada 2 Februari 1979 perkhidmatan Tun Sardon telah dilanjutkan untuk tempoh dua
tahun lagi sehingga 30 April 1981.
Tun Sardon telah berkahwin dengan Toh Puan Saadiah binti Abdullah @ Saadiah Sardon pada tahun 1944 dan dikurniakan dengan 3 orang anak lelaki. Mereka juga mempunyai dua orang anak angkat perempuan.
Tun Sardon meninggal dunia pada tahun 14 Disember 1985 dan
dimakamkan di Makam Pahlawan di pekarangan Masjid Negara Kuala Lumpur.
KELIMA
TYT TUN DATO' SERI UTAMA DR AWANG BIN HASSAN SMN DUPN SPMJ
(1 MEI 1981 - 30 APRIL 1989)
Tun Dato' Seri Utama Dr Haji Awang bin Hassan dilahirkan pada November
1910 di Muar, Johor. Beliau telah mendapat pendidikan awal di Sekolah Bukit Zahrah di
Johor Bahru dan di English College, Johor Bahru. Awang melanjutkan pengajian dalam bidang perubatan di King Edward VII Medical College, Singapura dan menerima ijazahBachelor of Medicine and Surgery (MBBS) serta Licentiate for Medicine and Surgery (LMS) pada tahun 1934.
Dr Awang memulakan kerjaya sebagai doktor pakar
di Hospital Kandang Kerbau di Singapura sebelum membuka klinik sendiri di Johor.
Dr Awang terlibat dalam politik sejak penubuhan UMNO pada tahun 1946 di Johor. Kerjaya memulakan politiknya bermula sebagai Ahli Parlimen Muar Selatan setelah memenangi Pilihan Raya Kecil pada 28 Disember 1963 lanjutan dari kematian Dato' Suleiman bin Abdul Rahman. Beliau mengekalkan kerusi tersebut dalam PRU-2 (1964) dan PRU-3 (1969). Dr Awang juga pernah menyandang jawatan menjadi Timbalan Speaker Dewan
Rakyat antara tahun 1964-1969.
Pada tahun 1973, Dr Awang dilantik sebagai Pesuruhjaya Tinggi Malaysia ke
Australia sehingga tahun 1980.
Dr Awang dilantik menjadi Yang DiPertua Negeri Pulau Pinang ke lima pada 1 Mei 1981 untuk tempoh selama 4 tahun. Pada bulan Jun 1982, Dr Awang telah menerima kurniaan Darjah Seri Maharaja Mangku Negara yang membawa gelaran Tun. Perkhidmatan Tun Dr Awang telah dilanjutkan sebanyak dua kali pada 1 Mei 1985 hingga 30 April 1987 dan pada 1 Mei 1987 hingga 30 April 1989.
Tun Dr Awang berkahwin Toh Puan Khadijah binti Dato' Abdul Rahman, kakak kepada Tun Dr Ismail Abdul Rahman dan Dato' Sulaiman bin Abdul Rahman dan dikurniakan dengan empat anak lelaki dan dua anak perempuan. Pada tahun 1987 Toh Puan Khadijah meninggal dunia dan pada tahun 1989 Tun Dr Awang menghwini adik almarhumah Toh Puan Khadijah iaitu Toh Puan Dr Zubaidah binti Dato' Abdul Rahman.
Beliau meninggal dunia pada 23 Oktober 1998 pada usia 84 tahun dan jasadnya disemadikan di Tanah Perkuburan Bukit Mahmoodiah, Johor Bahru. Toh Puan Dr Zubaidah pula meninggal dunia pada 4 April 2018 pada usia 89 tahun dan dikebumikan di Bukit Kiara, Petaling Jaya.
KEENAM
TYT TUN DATO' SERI UTAMA (DR) HAJI HAMDAN BIN SHEIKH TAHIR SMN PSM DUPN DP DMPN KMN Hon.D(Law)(Malaya)
(1 MEI 1989 - 30 APRIL 2001)
Tun Datuk Seri Utama Hamdan bin Sheikh Tahir, dilahirkan pada 27
April 1921 di Kg Jawa Baharu, Pulau Pinang. Ayahnya yang terkenal dengan nama Sheikh Muhammad Tahir Jalaluddin AlFalaki AlAzhari merupalkan seorang ulamak dan tokoh reformasi pendidikan yang terkenak di zaman itu. Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Madrasah Haji Taib,
Parit Jamil, Muar, Johor; Sekolah Melayu Tanglin Kecil, Singapura; dan Sekolah
Melayu Sultan Idris Dua, Kuala Kangsar. Hamdan menyambung pelajaran menengahnya di Clifford School Kuala Kangsar hingga lulus Senior Cambridge pada tahun 1938.
Hamdan kemudian melanjutkan pengajian ke Raffles College, Singapura dan mendapat FMS Scholarship. Namun pengajiannya terjejas akibat pendudukan Jepun. Beliau men sebaliknya mengikuti kursus Bahasa Jepun di Koa Kunrensho, Singapura dan kemudian disambung dengan kursus perguruan di Kyoin Yosei Jo, Ipoh dan sekolah pertanian, Nogyo Gakko.
Selepas tamat Peperangan Dunia II, Hamdan menyambung pengajiannya yang terbantut dan berjaya mendapat Diploma in Education. Selanjutnya pada tahun 1949, beliau menerima Nottingham Awards dan bantuan dari Pejabat Pelajaran Perak untuk melanjutkan pengajian dalam bidang pendidikan di Nottingham University dan Institute of Education University of London.
Sepulangnya dari England pada tahun 1951, Hamdan dilantik menjadi Guru Besar Government English School di Parit sehingga tahun 1955 apabila Hamdan melanjutkan pengajian ijazah dalam bidang Geografi di Universiti Malaya, Singapura hingga tahun 1956. Setamatnya pengajian, Hamdan dilantik ke jawatan baru sebagai Pentadbir Sekolah-Sekolah di Kementerian Pelajaran. Di sini beliau terlibat secara langsung dalam penggubalan Akta Pelajaran 1957. Selanjutnya beliau dipindahkan ke jawatan Pengetua pertama Sekolah Tunku Abdul Rahman (STAR) di Ipoh, sebuah sekolah berasrama penuh untuk anak Melayu yang baru ditubuhkan.
Pada tahun 1960, Hamdan kembali bertugas di Kementerian Pelajaran sebagai Pegawai Pelajaran Sekolah Menengah diikuti oleh Pengarah Biasiswa dan Latihan, Pengawal Peperiksaan sehingga mencapai puncak kerjaya dalam bidang pendidikan sebagai Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia dari tahun 1966 sehingga bersara pada tahun 1976.
Pada tahun 1976, Hamdan dilantik menjadi Naib-Canselor kedua Universiti Sains Malaysia (USM). Setelah menamatkan perkhidmatan sebagai Naib Canselor USM pada tahun 1982, beliau dilantik menjadi Wakil Tetap merangkap Duta Malaysia ke UNESCO di
Paris.
Tun Hamdan juga telah menerima beberapa anugerah, antaranya; Certificate of Patriotic Service oleh Adult Education ASSA of Malaysia, 1963; dan Ijazah Kehormat Doktor Undang-Undang dari Universiti Malaya, 1976.
Dilantik menjadi Yang Dipertua Negeri Pulau Pinang pada 01 Mei 1989 dan berkhidmat selama 12 tahun sehingga tahun 2001.
Tun Hamdan berkahwin dengan Toh Puan Siti Zainab binti Baharudin pada tahun 1956.
Tun Hamdan meninggal dunia pada 20 Januari 2005 dan dikebumikan di Makam Negeri Pulau Pinang di perkarangan Masjid Negeri.
KETUJUH
TYT TUN DATO' SERI UTAMA HAJI ABDUL RAHMAN BIN ABAS SMN DMK DUPN SPDK DP SUMW DMPN DJN
(1 MEI 2001 - 30 APRIL 2001)
Tun Dato' Seri Utama Dr. Hj. Abdul Rahman Abbas dilahirkan pada 15
April 1938 di Kampung Permatang Rambai, Kepala Batas, Pulau Pinang.
Abdul Rahman bekerja sebagai guru selama 20 tahun dan turut aktif dalam politik bersama UMNO. Beliau pernah menjadi Setiausaha Badan Perhubungan UMNO
Pulau Pinang dari 1974-1988, EXCO Pemuda Umno dari
1976-1978 dan menjadi Timbalan Ketua Umno Bahagian Kepala Batas pada tahun 1988.
Pada 1 Mei 2001, Abdul Rahman dilantik sebagai Yang di-Pertua Negeri Pulau
Pinang ketujuh untuk tempoh 4 tahun. Seterusnya dilantik semula untuk 4 penggal lagi, iaitu 1 Mei 2005 (4 tahun), 1 Mei 2009 (4 tahun), 1 Mei 2013 (4 tahun) dan 1 Mei 2017 (tahun) hingga 30 April 2021. Keseluruhannya Tun Abdul Rahman berkhidmat selama 20 tahun.
Tun Abdul Rahman juga menjadi Canselor Universiti Tenaga Nasional (UNITEN) sejak tahun 2001 hingga 2023.
Tun Abdul Rahman berkahwin dengan Toh Puan Majimor binti Shariff dan
dikurniai dengan empat orang anak.
KELAPAN
TYT TUN DATO SERI UTAMA AHMAD FUZI BIN ABDUL RAZAK SMN DMK PSM DUPN SPDK DMPN DSPN JSM AMN DSLJ (Brunei)
(1 MEI 2021 - 30 APRIL 2025)
Tun Dato’ Seri Utama Ahmad Fuzi bin Haji Abdul Razak dilahirkan pada 8
Januari 1949 di Sungai Bakap, Seberang Perai Selatan, Pulau Pinang. Beliau
adalah anak sulung kepada Tuan Hj Abdul Razak Yahya, seorang guru agama
madrasah. Ahmad Fuzi mendapat pendidikan awal di Edward VII Primary School di Taiping, Perak dan Stowell Primary School di Bukit Mertajam,
Pulau Pinang. Beliau meneruskan pendidikan di Sekolah Tinggi Bukit Mertajam dan Sekolah Men Anderson di Ipoh, Perak hingga tahun 1967. Ahmad Fuzi kemudian melanjutkan pengajian ke University Malaya, dan tamat pada tahun 1972
dengan Ijazah Sarjana Muda Sastera (Kepujian). Beliau juga mengikuti UK Foreign
Service Programme di Universiti Oxford di mana beliau memperolehi Sijil
Diplomasi pada tahun 1974.
Ahmad Fuzi menyertai Kementerian Luar Negeri (Wisma Putra)
sebagai Pegawai Tadbir dan Diplomatik (PTD) dan bermula sebagai Penolong
Setiausaha, Konsular; Ketua Penolong Setiausaha Undang-Undang Laut; Setiausaha
Bahagian, Eropah dan Asia Tenggara; Timbalan Ketua Setiausaha, Politik dan
Ketua Setiausaha. Beliau juga bertugas dalam misi Malaysia di luar negara
sebagai Setiausaha Kedua di Moscow, Rusia, Kaunselor di The Hague, Timbalan
Pesuruhjaya Tinggi di Canberra, Australia, Timbalan Ketua Perwakilan di
Washington, U.S. dan Pesuruhjaya Tinggi di Dhaka, Bangladesh (1992-1994).
Ahmad Fuzi juga pernah menjawat jawatan sebagai Ketua Pengarah Institut Diplomasi dan
Hubungan Luar Negeri (IDFR) dan Ketua Setiausaha Wisma Putra dari 4 Julai 2021 hingga bersara pada 7 Januari 2006. Kemudian beliau dilantik sebagai Duta Tugas-tugas Khas Malaysia ke
Pasukan Petugas Peringkat Tertinggi Piagam ASEAN mengenai Penggubalan Piagam
ASEAN dan Panel Peringkat Tertinggi mengenai Penggubalan Terma Rujukan Badan
Hak Asasi Manusia ASEAN.
Setelah meninggalkan perkhidmatan Kerajaan, Ahmad Fauzi berkhidmat sebagai CEO dan Pengarah beberapa buah syarikat seperti ACE Holdings Bhd, Takaful Malaysia Bhd, Seremban Engineering Bhd, Puncak Niaga Holdings Bhd dan Maybank Bhd. Selain itu, beliau juga pernah berkhidmat sebagai Secetary General of WIEF dari 2008 hingga 2010.
Pada 1 Mei 2021, Ahmad Fuzi telah dilantik menjadi Yang DiPertua Negeri Pulau Pinang ke 8 dan berkhidmat selama satu penggal sahaja sehingga 30 April 2025.
Tun Ahmad Fauzi telah berkahwin dengan Toh Puan Khadijah binti Mohd Noor dan dikurniakan 2 orang anak.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ahmad_Fuzi_Abdul_Razak
KESEMBILAN
TYT TUN DATO' SERI (DR) RAMLI BIN NGAH TALIB SMN PSM DUPN SPSA SPCM
PCM AMN JP Hon.D(Law)(Sheffield)
(1 MEI 2025 - KINI)
Tun Dato' Seri Utama Ramli bin Ngah Talib dilahirkan pada 16 Mac 1941 38 di Kampung Pasir Salak, Perak. Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Melayu Pasir Salak dan pendidikan menengah di St Anthony School, Telok Intan sebelum terpilih menyambung pelajaran di Maktab Melayu Kuala Kangsar.
Ramli kemudian melanjutkan pengajian dalam bidang Undang-undang di Queen's University of Belfast, United Kingdom dan memperolehi ijazah Bachelor of Law (LLB Hons) dan lulus Barrister-at-Law dari Lincoln's Inn, London. Semasa di England, Ramli sangat aktif dalam Kesatuan Pelajar Melayu United Kingdom (UKMSA).
Setamatnya dari pengajian dan pulang ke tanah air pada awal tahun 1970an, Ramli berkhidmat sebagai pensyarah di ITM Shah Alam dan pensyarah sambilan di Universiti Malaya. Beliau kemudiannya berkhidmat sebagai Penasihat Undang-undang di Lembaga Letrik Negara (LLN) dan kemudiannya diterima sebagai peguam dan peguamcara oleh Mahkamah Tinggi Malaya. Pada tahun 1977 beliau menubuhkan firma guamannya, Kadir, Tan & Ramli. Ramli juga pernah dilantik menjadi Ahli Lembaga Pengarah Utusan Melayu dan juga Tenaga Nasional Bhd.
Ramli menyertai politik melalui Cawangan di Pasir Salak pada tahun 1976 apabila dipilih sebagai Naib Ketua Cawangan Kg Telok dan seterusnya meningkat sebagai Ketua Cawangan, AJK/Timbalan Ketua Bahagian Hilir Perak dan mengetuai Perhubungan UMNO Perak dari tahun 1986 hingga 1999. Beliau juga Ahli Majlis Tertinggi UMNO dari tahun 1984 hingga 2006.
Kemunculan Ramli dalam arus perdana politik Malaysia bermula pada tahun 1978 apabila beliau memenangi kerusi DUN Kampong Gajah, Perak dalam PRU-5 dan dilantik menjadi Ahli EXCO. Beliau mengekalkan kerusi DUN tersebut sehingga PRU-10 tahun 1999.Di penggal keduanya sebagai ADUN (1982) , Ramli dilantik menjadi Menteri Besar Perak ke 8 pada 1 Mac 1983 dan menyandang jawatan tersebut selama 4 penggal sehingga 1999 (17 tahun).
Dalam PRU-10 tahun 1999, Ramli berpindah ke Parlimen dan memenangi kerusi Pasir Salak dan dilantik menjadi Timbalan Menteri Pengangkutan. Dalam penggal terakhirnya sebagai Ahli Parlimen, Ramli telah dilantik sebagai Speaker Dewan Rakyat mulai dari 22 November 2004 hingga 13 Februari 2008.
Selain jawatan utama politik, Ramli turut pernah menyandang jawatan sebagai Pro-Cansekor Universiti Malaya dari tahun 2014 hingga 2025. Beliau juga merupakan Ahli Tetap Dewan Negara Perak dan menggalas gelaran 'Orang Kaya-kaya Seri Agar DiRaja (Dato' Sagor). Ramli juga telah menerima anugerah Ijazah Kehormat Doktor Undang-undang dari University of Sheffield, United Kingdom.
Pada 1 Mei 2025, Tan Sri Ramli bin Ngah Talib telah dilantik menjadi Yang DiPertua Negeri Pulau Pinang ke 9 untuk tempoh selama 4 tahun.
Tun Ramli bin Ngah Talib telah berkahwin dengan Toh Puan Raja Noor Ashikin binti Raja Abdullah dan dikurniakan 4 orang anak.
YDP NEGARA/YDP NEGERI SABAH
PERTAMA
TYT TUN DATU MUSTAPHA BIN DATU HARUN SMN SPDK SPMJ SPMS SPMP SPCM SIMP PNBS KVO (UK) OBE (UK) KCRL (Lubnan)
(16 SEPTEMBER 1963 - 15 SEPTEMBER 1965)
Tun Datu Haji Mustapha bin Datu Harun dilahirkan pada 31
Julai 1918 di Kampung Limau-Limauan, Kudat.
Nama asalnya ialah Datu Badiozaman yang ditukar kepada Datu Mustapha dan nama timangan adalah Jaman. Bapanya bernama Datu Harun bin Datu Nasaruddin dan ibunya ialah Norani Hj. Abdul
Rahim. Beliau merupakan anak keempat dari sembilan orang adik-beradik.
Datu Mustapha menerima pendidikan awal di Sekolah St. James, Kudat tetapi persekolahannya terbantut kerana ibunya meninggal dunia dan berpindah randah mengikut pekerjaan bapanya.
Ketika Datu Mustapha berumur 10 tahun, beliau bekerja sebagai pelayan di rumah Residen Kudat, North Borneo Chartered Co, E.W. Morrel. Beliau kemudian menjadi “Office Orderly” di
Pejabat Daerah Kudat pada tahun 1934.
Pada 1 Februari 1937, beliau dilantik sebagai Ketua Anak Negeri (Native
Chief) dan Pemungut Cukai Candu. Datu Mustapha pernah dipilih untuk mengikuti kursus pertanian RIDA atau Rural Industry Development Authority dari tahun 1951- 1952 di Serdang. Pada tahun 1959, beliau telah ditaja oleh kerajaan British untuk mengikuti kursus bahasa Inggeris dan politik di England.
Pada tahun 1961, Datu Mustapha telah mengasas dan menjadi
Presiden pertama United Sabah National Organization (USNO). Pada masa yang sama, beliau juga adalah Ahli
Majlis Perundangan (Legislative and the Executive Councils), Ahli Kerajaan
Tempatan (Local Government) apabila Sabah diberi hak pemerintahan sendiri
(self-government) dan juga Ahli Perundingan Perpaduan Malaysia (Malaysia
Solidarity Consultative Committee).
Apabila Sabah menyertai penubuhan Malaysia pada 16 September 1963, Datu Mustapha telah dilantik menjadi Yang DiPertua Negara Sabah yang pertama. Beliau telah menerima watikah perlantikan dari SPB Yang DiPertuan Agong III, Tuanku Syed Putra dan menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun. Bagaimanapun Tun Datu Mustapha hanya berkhidmat separuh penggal sahaja (2 tahun) kera meletak jawatan untuk menceburkan diri sepenuh masa dalam politik.
Pada 23 Julai 1966, Tun Datu Mustapha dilantik menjadi Menteri Hal Ehwal dan Pertahanan Awam dan meletak jawatan pada 19 April 1967 untuk bertanding dalam Pilihanraya Negeri Sabah.
Tun Datu Mustapha memenangi kerusi Dewan Negeri ADUN Bengkoka-Banggi dan dilantik sebagai Ketua Menteri Sabah ketiga pada 19 Mei 1967. Tun Mustapha mempertahankan kerusi tersebut dalam PRN kedua 1971. Beliau menyandang jawatan Ketua Menteri sehingga tahun 1975. Dalam PRN Sabah ketiga tahun 1976, Tun sekali lagi mempertahankan kerusi tersebut (nama ditukar kepada DUN Banggi) sehingga beliau bersara dari politik pada tahun 1981.
Selain dari menjadi ADUN, Tun Datu Mustapha turut bertanding di kerusi Parlimen Marudu dalam PRU-3 tahun 1969 dan mengekalkan kerusi tersebut dalam PRU-4 tahun 1974. Selepas PRU-4, beliau disenaraikan dalam kabinet Tun Abdul Razak sebagai Menteri Pertahanan, namun beliau menolak).
Pada 18 April 1987, Tun Datu Mustapha kembali aktif dalam politik, bertanding dan menang dalam Pilihanraya Kecil di kerusi DUN Usukan. Tun Mustapha mempertahankan kerusi tersebut dalam PRN 1990 sehingga beliau bersara dari politik pada tahun 1996. Dalam tahun 1990 juga, Tun Mustapha mengetuai usaha membawa UMNO masuk ke Sabah. Pada tahun 1996, USNO dibubarkan.
Selain dari tokoh politik ulung serta Bapa Kemerdekaan Sabah, Tun Mustapha turut bergiat aktif dalam
bidang sosial dan keagamaan. Beliau pernah memegang
jawatan Presiden dalam Pertubuhan Islam Sabah Bersatu (USIA) dan PERKIM. Beliau juga merupakan Ketua Persatuan Pengakap
Sabah (Sabah Chief Scout) dan telah menerima pingat “Semangat Padi” pertama di
Sabah pada 21 Jun 1974. Selain itu, Tun
Mustapha juga adalahAhli Royal Commonwealth Society
dan ahli seumur hidup
Commonwealth Parliamentary Association. Beliau juga pernah memegang jawatan sebagai Pengerusi Persatuan Peladang
Kebangsaan dan merupakan Pro-Canselor Universiti Pertanian Malaysia dari 1973
hingga 1990.
Tun berkahwin dengan Toh Puan Rahmah Hj. Zulkanian dan mereka mempunyai sembilan orang anak. Selain dari itu, Tun Mustapha pernah berkahwin dengan 4 wanita lain dan antara yang dapat diperolehi namanya ialah Puan Hawia binti Panglima Mohamad.
Tun Mustapha telah meninggal dunia pada 2 Januari 1995 dan jasadnya disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Ulu Seberang, Putatan dalam daerah Penampang.
Sabah History in Pictures (1881-1981), Johan M. Padasian, Sabah Centenary Publication, Kota Kinabalu, 1981.
KEDUA
TYT TUN PENGIRAN HAJI AHMAD RAFFAE BIN PENGIRAN HAJI OMAR
SMN SPDK PDK PPM
(16 SEPTEMBER 1965 - 15 SEPTEMBER 1973)
Tun Datuk Pengiran Hj Ahmad Raffae bin Haji Omar dilahirkan pada 4
November 1908 di Sipitang dalam Bahagian Pedalaman.
Beliau merupakan anak keempat kepada O.K.K. Pengiran Haji Omar, bekas
Timbalan Penolong Pegawai Daerah (DADO)
Putatan.
Ahmad Raffae menerima pendidikan di Sekolah Khas Inggeris di
Putatan dan Papar (1918-1922) dan
seterusnya di Sekolah Rendah Melayu Sipitang hingga tahun 1924. Pada 1 Mei
1930, Ahmad Raffae menyertai perkhidmatan awam sebagai Pegawai
Anak Negeri Gred III sebelum dilantik sebagai Pegawai Pelatih
Timbalan Penolong Pegawai Daerah Beaufort pada tahun 1941 dan telah diserap ke
jawatan tetap pada tahun 1942.
Ketika pendudukan Tentera Jepun di Borneo Utara, Ahmad Raffae telah berkhidmat sebagai Penolong Pegawai Daerah (ADO) Beaufort dan kemudiannya sebagai Gun Chu (Pegawai Anak Negeri di bawah pentadbiran Tentera Jepun) di
Sipitang, Beaufort dan Kota Belud.
Setelah tamat Perang Dunia II, beliau dilantik sebagai Timbalan Penolong Pegawai Daerah (DADO) Tenom pada 1 Julai 1946 dan kemudian ditukarkan ke Mempakul, Kuala Penyu
dan Beaufort.
Pada tahun 1954, Ahmad Raffae dilantik
menjadi DADO Labuan dan Penampang sebelum dinaikkan ke jawatan Penolong
Pegawai Daerah (ADO) Penampang dan Beluran (1955 - 1967). Pada bulan September 1957,
beliau ditukar sebagai ADO Beaufort (1958) dan kemudian ke Kuala Penyu, Ranau dan juga Persiangan sehingga bersara setelah berkhidmat selama 32 tahun dalam
perkhidmatan awam Borneo Utara.
Pengiran Ahmad Raffae telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di-Pertua Negara Sabah kedua dari SPB Yang DiPertuan Agong IV, Tuanku Ismail Nasirudin Shah pada tahun 16 September 1965 bagi menggantikan Tun Datu Mustapha yang meletak jawatan. Tun Pengiran Hj. Ahmad Raffae memegang jawatan ini selama 8 tahun (dua penggal) sehingga 15 September 1973.
Tun Pengiran Hj. Ahmad Raffae telah berkahwin dengan Toh Puan Dayang Hajah Kusnah binti Enche Sian. Mereka mempunyai lima orang anak. Tun mempunyai seorang lagi isteri iaitu Puan Dayang Supinah binti Abdullah.
Tun Pengiran Hj. Ahmad Raffae telah meninggal dunia pada
18 Mac 1995 ketika berusia 87 tahun. Jasadnya disemadikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri Sabah, Kota Kinabalu.
Sabah History in Pictures (1881-1981), Johan M. Padasian, Sabah Centenary Publication, Kota Kinabalu, 1981.
KETIGA
TYT TUN HAJI MUHAMMAD FUAD STEPHENS BIN ABDULLAH SMN PMN
SPDK PNBS
(16 SEPTEMBER 1973 - 1 APRIL 1975)
Tun Datuk Hj. Mohammad Fuad Stephens bin Abdullah atau nama as (sebelum memeluk Islam) alnya Donald Aloysius Marmaduke Stephens telah dilahirkan di Kudat, Sabah pada
14 September 1920. Beliau merupakan anak
kepada Jules Stephens Pavitt dan Edith Cope.
Beliau mempunyai enam orang adik-beradik.
Donald Stephens pernah menerima pendidikan awal di St.Mary’s Boys
School, Sandakan dan Sekolah St. James di Kudat serta Government Vernacular School di Keningau
dan Sacred Heart School di Jesselton.
Semasa di sekolah menengah, beliau memenangi Biasiswa Chee Swee Ching. Tun
Fuad boleh bertutur dan menulis dalam bahasa Melayu dan Inggeris, selain boleh
bertutur dalam bahasa Bajau dan Hakka.
Tun Fuad memulakan kerjaya sebagai guru tetapi berhenti dalam tahun 1941 kerana ingin memasuki Latihan Udara British di Singapura,
tetapi beliau tidak berjaya. Di Singapura beliau
bekerja dengan Syarikat Straits Trading Company di bawah pengurusan
Sir John Bagnell. Seterusnya beliau bekerja dengan sebuah Restoran Jepun sambil memasuki Pasukan Pertahanan Singapura (Volunteer Force) sehinggalah penaklukan Jepun ke atas Tanah Melayu,
Singapura dan Borneo.
Selepas Perang Dunia II tamat pada tahun 1945, Tun Fuad
bekerja sebagai kontraktor membekalkan kayu balak untuk kerja-kerja pembangunan
kepada Jabatan Kerja Raya. Selepas itu,
beliau telah menjadi pemberita bagi North Borneo News (NBN) di Daerah Pantai
Barat, Borneo Utara. Pada tahun 1953, Tun Fuad menubuhkan The Sabah Times dan beliau berjaya menggabungkan North Borneo
News dengan The Sabah Times dan menamakannya sebagai
North Borneo News and Sabah Times.
Beliau telah dilantik sebagai Ahli Majlis Perundangan Negeri pada tahun
1955.
Tun Fuad adalah pengasas Parti Kebangsaan Kadazan Bersatu (UPKO) dalam tahun 1961 dan merupakan Ketua Delegasi Borneo dalam perundingan pembentukan Malaysia di London bersama Tunku Abdul Rahman Putra, Ong Kee Hui, iaitu pengasas
Sarawak United People’s Party (SUPP); Lee Kuan Yew, Ghani Gilong dan lain-lain
lagi.
Pada 7 Januari 1971, Donald Stephens dan seluruh ahli keluarganya telah memeluk Islam dan namanya ditukar kepada Muhammad Fuad Stephens manakala isterinya Cecilia June ditukar kepada Rahimah.
Pada 17 September 1973, Muhammad Fuad Stephens telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di Pertua Negara Sabah ketiga dari SPB Yang DiPertuan Agong V, Tuanku Sultan Abdul Halim Muadzam Shah. Namun beliau telah meletak jawatan pada 1 April 1975 kerana menyertai politik sepenuh masa. Beliau bersama Datuk Haris Saleh telah menubuhkan Parti Bersatu Rakyat Jelata Sabah (BERJAYA) dan memenangi kerusi DUN Kiulu dalam PRN pada bulan April 1975 dan Tun Muhammad Fuad dilantik menjadi Ketua Menteri Sabah ke 5 pada 18 April 1975.
Takdir Allah menentukan bahawa Tun Muhammad Fuad hanya menduduki kerusi Ketua Menteri selama 13 bulan sahaja. Pada 6 Jun 1976, beliau terkorban dalam satu kemalangan pesawat yang tragis. Pesawat yang dinaikinya bersama beberapa orang Menterinya telah jatuh terhempas di Kg Sembulan sebaik sahaja bertolak dari Labuan ke Kota Kinabalu. Jenazahnya dikebumikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri Sabah, Kota Kinabalu.
Pada 17 September 1973, Muhammad Fuad Stephens telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di Pertua Negara Sabah ketiga dari SPB Yang DiPertuan Agong V, Tuanku Sultan Abdul Halim Muadzam Shah. Namun beliau telah meletak jawatan pada 1 April 1975 kerana menyertai politik sepenuh masa. Beliau bersama Datuk Haris Saleh telah menubuhkan Parti Bersatu Rakyat Jelata Sabah (BERJAYA) dan memenangi kerusi DUN Kiulu dalam PRN pada bulan April 1975 dan Tun Muhammad Fuad dilantik menjadi Ketua Menteri Sabah ke 5 pada 18 April 1975.
Takdir Allah menentukan bahawa Tun Muhammad Fuad hanya menduduki kerusi Ketua Menteri selama 13 bulan sahaja. Pada 6 Jun 1976, beliau terkorban dalam satu kemalangan pesawat yang tragis. Pesawat yang dinaikinya bersama beberapa orang Menterinya telah jatuh terhempas di Kg Sembulan sebaik sahaja bertolak dari Labuan ke Kota Kinabalu. Jenazahnya dikebumikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri Sabah, Kota Kinabalu.
Tun Hj. Mohammad Fuad berkahwin pada tahun 1950 dengan Ida (meninggal dunia pada April 1957) dan dikurniakan seorang anak Beliau kemudiannya berkahwin dengan Toh Puan Rahimah (nama asalnya: Cecilia June Lutter) pada 8 Februari 1958. Mereka dikurniakan empat orang anak.
Sumbangan beliau dalam dunia kewartawanan
juga dihayati melalui anugerah “The Malaysian Press Institute: Tokoh Wartawan
Negara” yang disampaikan secara posthumous oleh Datuk Seri Dr.
Mahathir Mohamad pada tahun 1998.
KEEMPAT
TYT TUN HAJI MOHAMAD HAMDAN BIN ABDULLAH SMN PMN SPDK
(28 JULAI 1975 - 10 OKTOBER 1977)
Tun Datuk Seri Panglima Mohd Hamdan bin Abdullah dilahirkan pada 22
Februari 1922 di Kampung Labuaya, Tuaran kira-kira 34 km dari Bandar Kota
Kinabalu. Nama asalnya (sebelum memeluk Islam) ialah Indan bin Kari, satu nama yang indah dan manis mengikut sebutan suku kaum
Dusun Lotud. Bapanya ialah Orang Kaya Kaya (OKK) Kari bin Angur, seorang bekas anggota polis dan beliau
merupakan anak kedua daripada tiga orang adik-beradiknya.
Indan mendapat pendidikan di Sekolah St. John, Tuaran dan Government Vernacular
School, Tuaran (1935-1940).
Indan mula berkhidmat di bawah North Borneo Chartered Co. sebagai Kerani Anak Negeri (Native Clerk ) di beberapa daerah
seperti Papar, Penampang, Persiangan dan Tambunan pada tahun 1941. Pada tahun 1947, beliau dinaikkan pangkat
sebagai Ketua Anak Negeri Kelas II (Native Chief Class II ) di Tuaran. Pada tahun 1958, Indan telah
dinaikkan pangkat sebagai Pegawai Daerah (District Chief ).
Indan bersama Datu Mustapha menubuhkan USNO pada tahun 1961 dan beliau menjadi Timbalan Presidennya sehingga tahun 1971. Pada tahun 1963, Indan memenangi pilihanraya Kerajaan Tempatan di Sulaman. Beliau dilantik menjadi Ahli Dewan Undangan Negeri dari tahun 1964 hingga 1967. Pada tahun 1968 Indan dilantik sebagai Setiausaha Politik Menteri Kewangan Sabah dan pada 1971 dilantik pula sebagai Pengerusi Lembaga Padi Sabah.
Nota: penulis tidak menemui tarikh Indan memeluk agama Islam. Setelah memeluk Islam, namanya ditukar kepada Mohd Hamdan bin Kari.
Pada 28 Julai 1975, Mohd Hamdan telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang
di-Pertua Negeri Sabah yang keempat dari SPB Yang DiPertuan Agong V Tuanku Abdul Halim Muadzam Shah Shah menggantikan Tun Fuad Stephens yang meletakkan
jawatan untuk melibatkan diri secara langsung di dalam arena politik. Tun Hamdan
merupakan anak suku kaum Dusun Lotud yang pertama dilantik menjadi Tuan Yang
Terutama Yang di-Pertua Negeri Sabah.
Tun Hamdan mempunyai dua orang isteri. Isteri pertamanya adalah Datin Selisir binti Judi. Hasil dari perkahwinan ini mereka dikurniakan sepasang cahaya. Datin Selisir walaupun seorang yang tidak beragama (pagan) tetap kekal menjadi isteri Tun Hamdan sehingga akhir hayat. Datin Selisir binti Judi meninggal dunia di Kampung Selupuh Tuaran pada tahun 2003.
Pada tahun 1962, Tun Hamdan telah berkahwin dengan Toh Puan Dulimah binti Ampit yang berasal dari Kampung Bantayan, Tamparuli juga dari suku kaum Dusun Lotud. Perkahwinan ini juga kekal sehingga ke akhir hayat Tun Hamdan. Mereka dikurniakan dengan empat orang cahaya mata.
Tun Hamdan meninggal dunia pada 10 Oktober 1977 dan jasadnya disemadikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri Sabah, Kota Kinabalu.
Sabah History in Pictures (1881-1981), Johan M. Padasian, Sabah Centenary Publication, Kota Kinabalu, 1981.
KELIMA
TYT TUN HAJI AHMAD BIN KOROH SMN SPDK
(12 OKTOBER 1977 - 25 JUN 1978)
Tun Datuk Seri Panglima Haji Ahmad bin Koroh dilahirkan di Kampung
Limbawan, daerah Keningau pada 1 Januari 1925. Nama kelahirannya ialah Thomas Koroh. Bapanya, O.K.K. Karim Koroh bin Santul pernah berkhidmat sebagai Penolong
Pegawai Daerah (ADO) Persiangan semasa pemerintahan British. Ibunya bernama Isah Maria binti Santul. Thomas merupakan anak kedua dari lapan orang adik-beradik. Salah seorang adiknya, Suffian Koroh (Tan Sri) adalah mantan Timbalan Ketua Menteri Sabah (1983-1985). Bapa saudaranya Datuk Gunsanad Samson Sundang juga mantan Timbalan Ketua Menteri Sabah yang pertama (1963-1975).
Thomas memulakan persekolahan pada tahun 1932 di Government Vernacular School,
Keningau dan kemudian melanjutkan
pelajaran ke Sekolah All Saint’s pada tahun 1939. Pada tahun 1961, Tun Ahmad telah melanjutkan
pelajaran dalam bidang Public and Local
Administration di Australia di bawah Biasiswa Rancangan Colombo dan berjaya memperoleh Diploma in Public and Social Administration.
Semasa pendudukan Jepun (1942-1945), Thomas berkhidmat dalam
pentadbiran awam dan setelah tamat Perang Dunia
II, beliau bekerja sebagai kerani stor, jurutaip dan jurubahasa dalam
Pemerintahan Tentera British (British Military Administration) di Borneo Utara.
Pada tahun 1963, semasa proses pembentukan Malaysia sedang
berjalan, Thomas telah mengikuti rombongan Parti Pasok Momogun ke Kuala
Lumpur atas undangan Kerajaan Malaya.
Tun juga bertindak sebagai jurubahasa kepada Suruhanjaya Cobbold kerana
beliau fasih berbahasa Melayu, Kadazandusun, Inggeris dan Murut. Pada tahun
yang sama, Thomas juga telah dilantik sebagai ADO Kunak selama tiga tahun. Thomas juga pernah berkhidmat sebagai Majistret. Pada tahun
1966, beliau telah dinaikkan pangkat sebagai Pegawai Daerah Tenom sehingga
beliau bersara dari Perkhidmatan Awam pada tahun 1971.
Nota: penulis tidak menemui tarikh Tun Hamdan memeluk agama Islam. Selepas memeluk Islam Thomas menukar nama kepada Ahmad.
Selepas bersara, Ahmad telah terlibat
dalam bidang perniagaan serta aktif dalam khidmat kemasyarakatan. Belaiu juga pernah menjawat sebagai Ahli Suruhanjaya Perkhidmatan Awam, Penaung Pengakap dan Persatuan Perubatan Sabah serta Presiden Kelab Kinabalu dan Kelab Rotary.
Pada 12 Oktober 1977, Ahmad Koroh telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang di-Pertua Negeri Sabah yang kelima dari SPB Yang DiPertuan Agong VI, Tuanku Yahya Petra bagi menggantikan Tun Hamdan Abdullah
yang meninggal dunia. Bagaimanapun Tun Ahmad telah meninggal dunia sebelum tamat tempoh penggal perkhidmatannya.
Isteri pertama Tun Ahmad, Puan Philippa binti Matamit @ Sinirun dikahwini sebelum beliau memeluk Islam dan telah meninggal dunia pada tahun 1947. Perkahwinan dengan Puan Phillipa dikurniakan dua orang anak. Beliau kemudiannya berkahwin dengan Toh Puan Salamah binti Datuk Hj. Said Besar dan sama-sama memeluk Islam. Perkahwinan kedua ini dikurnai dengan lapan orang anak. Tun Ahmad mempunyai seorang lagi isteri yang dikahwini selepas memeluk Islam, iaitu Puan Hajah Hamidah binti Datuk Fadzil dan dikurniakan seorang anak perempuan.
Tun Ahmad bin Koroh telah meninggal dunia pada 25 Jun 1978 ketika berusia 53 tahun dan masih berkhidmat sebagai Yang DiPertua Negeri. Jasadnya dikebumikan di
Sabah History in Pictures (1881-1981), Johan M. Padasian, Sabah Centenary Publication, Kota Kinabalu, 1981.
KEENAM
TYT TUN HAJI MOHAMAD ADNAN BIN ABDULLAH SMN SPDK SPMP DUPN JP
(27 JUN 1978 - 31 DISEMBER 1986)
Tun Datuk Seri Panglima Haji Mohammad Adnan Robert bin Abdullah dilahirkan pada 10
September 1917 di Kota Kinabalu. Nama
asal Tun ialah Michael 'Mickey' Robert.
Michael 'Mickey' Roberts memulakan kerjayanya pada tahun 1937,
sebagai Pembantu Hospital (Probationary Dresser) di Sandakan dan kemudian berkhidmat di Ranau, Keningau
dan Kota Kinabalu (Jesselton). Mickey kemudian menyertai Perkhidmatan Awam Sabah pada tahun 1949 dengan bertugas sebagai Penolong Pegawai Daerah (ADO)di Pensiangan
selama setahun. Kemudiannya beliau telah
dilantik sebagai ADO di beberapa daerah lain seperti , Beaufort (1954), Ranau (1956), Penampang (1960),
dan Lamag, Kinabatangan (1961).
Pada tahun 1963, Mickey telah dinaikkan pangkat sebagai
Pegawai Pembangunan (Development Officer) di Jabatan Tanah dan Ukur
Keningau. Seterusnya pada 1965, beliau
telah dilantik sebagai Pegawai Daerah Papar.
Pada tahun 1966, Mickey telah dipilih bertugas di
Semenanjung Malaysia di bawah Rancangan Pertukaran Pegawai Kerajaan. Beliau ditugaskan sebagai ADO di Kampar, Perak. Sekembalinya dari Semenanjung, Tun Adnan telah ditugaskan
di Kementerian Kewangan sebagai Setiausaha Pembangunan Negeri. Pada tahun 1968, beliau dilantik sebagai
Setiausaha Tetap Kementerian Kesihatan, Michael Roberts telah bersara pada tahun 1972. Khidmatnya dilanjutkan semula selama 6 bulan dan dipinjamkan di Kementerian Pembangunan
Perindustrian.
Nota: penulis tidak menemui tarikh Tun Mohd Adnan memeluk agama Islam. Selepas memeluk Islam Michael Roberts menukar nama kepada Mohammad Adnan Roberts.
Pada 27 Jun 1978, Mohammad Adnan Roberts telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di-Pertua Negeri Sabah ke-6 dari DYMM SPB Yang DiPertuan Agong VI, Tuanku Sultan Yahya Petra dan dianugerahi gelaran Tun. Pada 27 Jun 1982, perkhidmatan Tun Mohammad Adnan dilanjutkan untuk tempoh 4 tahun lagi sehingga 26 Jun 1986 dan kemudian disambung untuk 6 bulan lagi sehingga 31 Disember 1986.
Beliau berumahtangga pada tahun 1942 dengan Datin Mariam Tseu dan mereka mempunyai tiga orang anak lelaki; Jonathan, Napier, James serta tiga orang anak perempuan; Ainslie, Janny, dan Arlene. Tun pandai bertutur dalam beberapa bahasa, seperti Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, Cina, Murut dan Kadazandusun.
Tun Mohamad Adnan meninggal dunia
pada 2 Ogos 2003 dan jasadnya disemadikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri Sabah, Kota Kinabalu.
Sabah History in Pictures (1881-1981), Johan M. Padasian, Sabah Centenary Publication, Kota Kinabalu, 1981.
KETUJUH
TYT TUN DATUK SERI PANGLIMA HAJI MOHAMAD SAID BIN KERUAK
SMN PMN SPDK PGDK
(01 JANUARI 1987 - 31 DISEMBER 1994)
Tun Datuk Haji Mohammad Said bin Keruak telah dilahirkan pada
15 November 1926 di Kampung Pirasan, Kota Belud. Ayahnya ialah O.K.K. Keruak bin Beruk, iaitu
Ketua Anak Negeri dan ibunya bernama Dampok binti Andarsi.
Mohd Said juga turut dikenali dengan panggilan Sitam dan Muhammad Said. Beliau boleh bertutur
dengan fasih dalam bahasa Melayu, Inggeris dan Bajau, serta berbahasa Dusun, Jepun,
Hokkien dan Hakka.
Mohd Said memulakan persekolahan pada tahun 1932 di Sekolah Rendah
Kerajaan Kota Belud sehingga darjah lima pada tahun 1941. Ini merupakan kelulusan akademik tertinggi
dalam sistem persekolahan vernacular di bawah pemerintahan North Borneo Chartered Co (NBCC) di Kota Belud.
Tun Said mula menyertai perkhidmatan awam pada tahun 1941
di bawah pentadbiran NBCC. Jawatan pertamanya adalah sebagai Kerani
Percubaan di Pejabat Daerah Papar. Pada tahun yang sama, Mohd Said mendapat tawaran melanjutkan pelajaran dalam bidang pertanian di Maktab Pertanian Kuching. Semasa pendudukan tentera Jepun ke atas Borneo Utara, beliau telah
menjadi Penolong Bendahari di Jesselton. Selepas tamatnya Perang Dunia Kedua, Tun Said
telah kembali bertugas sebagai kerani di Pejabat Daerah Kota Belud. Pada tahun 1947, Mohd Said melanjutkan pelajaran di London selama setahun dan menerima Diploma Pentadbiran dan Pengurusan.
Pada 1960-an, beliau dinaikkan pangkat
menjadi Setiausaha Majlis Tempatan Daerah Kota Belud dan juga dilantik sebagai Unofficial Member of the Legislative
Council. Pada tahun 1961 beliau menyertai Tun Datu Mustapha menubuhkan USNO dan dipilih menjadi Ahli Majlis Tertinggi dan kemudiannya Naib Presiden. 1962 beliau dilantik menjadi Ahhli Dewan Negeri.
Pada tahun 1963, Mohd Said menyertai pilihanraya Negeri Sabah dan memenangi kerusi DUN Usukan dan mengekalkan kerusi tersebut sehingga tahun 1982. Mohd Said dilantik menjadi Menteri Pertanian dan Perikanan Sabah dari tahun 1962 hingga 1975. Pada 1 November 1975 beliau dilantik menjadi Ketua Menteri Sabah keempat sehingga USNO tewas dalam PRN pada 18 April 1976. Mohd Said turut menyandang Ahli Parlimen Kota Belud dari tahun 1969 hingga bersara sepenuhnya dari politik pada tahun 1982.
Pada 1 Januari 1987, Tan Sri Mohammad Said telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di-Pertua Negeri Sabah ke-7 dari DYMM SPB Yang DiPertuan Agong VIII, Tuanku Sultan Iskandar Alhaj dan dianugerahi gelaran Tun. Perkhidmatan Tun Mohammad Said telah dilanjutkan untuk penggal kedua dari 1 Januari1991 sehingga 31 Disember 1994.
Tun Mohammad Said mendirikan rumah tangga dengan Toh Puan Hjh Bandong binti Hasbollah dari Kota Belud. Hasil perkahwinan ini, mereka dikurniakan lima orang anak. Anak ketiganya, Mohd Salleh (Datuk Seri) merupakan mantan Ketua Menteri Sabah kelapan (27 Disember 1994 - 26 Mei 1996) dan mantan Menteri Komunikasi dan Multimedia Malaysia (2015 - 2018).
Tun Mohd Said meninggal dunia pada 17 November 1995 dan jasadnya disemadikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri, Kota Kinabalu..
KELAPAN
TYT TUN DATUK SERI PANGLIMA HAJI SAKARAN BIN DANDAI
SMN PSM SPDK SSAP DUNM PGDK ADK JP
(01 JANUARI 1995 - 31 DISEMBER 2002)
Tun Datuk Seri
Panglima Haji Sakaran bin Dandai dilahirkan pada 15 April 1930 di Kampung Air, Semporna. Nama asal Tun Sakaran ialah Mohd Hashim. Ayahnya, Dandai bin Ajibuddin berketurunan Bajau. Sakaran mempunyai sembilan orang adik-beradik.
Sakaran mendapat pendidikan awal di Sekolah
Melayu Semporna (1937-1941). Semasa pendudukan Jepun, beliau sempat belajar dalam persekolahan Jepun dan menyambung
semula di Government Vernacular School, Semporna setelah tamat perang. Selain itu, beliau juga mendalami bidang
agama dari 1945-1948.
Sakaran memulakan tugas dalam perkhidmatan awam sebagai
Kerani Anak Negeri (Native Clerk) di Pejabat Daerah Semporna pada 31 Ogos
1948. Pada tahun 1950, Sakaran telah
ditukarkan oleh Kerajaan British untuk bertugas di Pulau Tambisan, Lahad
Datu. Beliau kemudiannya ditukar ke
Semporna dan pada tahun 1958 telah sekali lagi ditukarkan ke Pejabat Daerah
Tuaran (Pejabat Tanah). Pada awal tahun
1959, beliau ditukar kembali ke Semporna dan menjawat jawatan Pemangku Kerani
Besar.
Pada awal tahun 1960, Sakaran telah dilantik menjadi Ketua Anak
Negeri (Native Chief) di Semporna.
Jawatan ini merupakan salah satu daripada jawatan tertinggi yang dapat
dicapai oleh kalangan peribumi semasa pemerintahan British di Sabah. Beliau banyak membantu dalam mendirikan lebih banyak Sekolah Rakyat untuk meningkatkan taraf
pendidikan penduduk Semporna serta pembangunan pulau-pulau. Sakaran bersara
daripada perkhidmatan awam pada tahun 1967.
Tun Sakaran menyertai politik dan aktif dalam Parti USNO dan menyandang Ahli Dewan Undangan Negeri Sabah bagi kawasan Semporna (1967 - 1984) dan ADUN Sulabayan (1985 - 1994) dan menyertai Kabinet Menteri Sabah dari 1971 hingga 1976. . Sakaran juga merupakan Ahli Parlimen Silam (1978 - 1982) dan Semporna (1986 - 1995) dan pernah dilantik sebagai Menteri Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi (1991-1993). Kemuncak kerjaya politiknya adalah apabila dilantik menjadi Ketua Menteri Sabah (17 Mac 1994 - 27 Dis 1994). Sakaran hanya menjadi Ketua Menteri selama setahun 9 bulan kerana dilantik menjadi YDPN Sabah.
Pada 1 Januari 1995, Tan Sri Sakaran
bin Dandai telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di-Pertua Negeri Sabah ke-8 dari DYMM SPB Yang DiPertuan Agong IX, Tuanku Sultan Azlan Shah dan dianugerahi gelaran Tun. Perkhidmatan Tun Sakaran telah dilanjutkan untuk penggal kedua dari 1
Januari 1999 sehingga 31 Disember 2002.
Tun Sakaran telah mendirikan rumah tangga kali pertama dengan Puan Halimah dan dikurniakan 7 orang anak. Setelah kematian Halimah pada tahun 1964, Tun Sakaran berkahwin dengan Toh Puan Hajah Siti Rukaiyah binti Datuk Panglima Abdullah dan dikurniakan 5 orang anak. Salah seorang anak Tun Sakaran ialah Datuk Nasir bin Sakaran yang merupakan Menteri Negeri Sabah (2008 - 2018).
Tun Sakaran meninggal dunia pada 30 Ogos 2021 pada usia 91 tahun dan disemadikan di Makam Pahlawan Masjid Negeri Sabah.
KESEMBILAN
TYT TUN DATUK SERI PANGLIMA HAJI AHMADSHAH BIN ABDULLAH
SMN SPDK DP PGDK ASDK KMN JP
(01 JANUARI 2003 - 31 DISEMBER 2010)
Tun Datuk Seri
Panglima Ahmadshah bin Abdullah dilahirkan
pada 9 Disember 1946 di Inanam,
Kota Kinabalu adalah anak bongsu dalam enam adik-beradiknya.
Ahmadshah
memulakan persekolahan di Government Primary School Darau, Menggatal pada 1952
dan menamatkan sekolah menengah pada tahun 1967 di La Salle Secondary School,
Tanjung Aru, Kota Kinabalu. Beliau memperolehi Diploma in Development
Administration dari South Devon College, U.K. dan Master of Science (Political Science) dari Indiana State University, USA.
Beliau memulakan karier sebagai Pegawai Kastam di Jabatan Kastam
DiRaja Malaysia, Kota Kinabalu pada 1 Mac 1968. Kemudiannya, beliau dilantik
sebagai Pegawai Kerja (Luar Bandar) dan ditukar ke Pejabat Daerah Beaufort
sebagai Penolong Pegawai Daerah (Luar
Bandar) pada 10 November 1969.
Beliau pernah dipinjamkan Ke Lembaga Padi dan Beras Negara
(LPN) sebagai Ketua Pegawai Tadbir LPN dari 14 April 1979 hingga Julai 1983.
Beliau juga pernah berkhidmat sebagai Setiausaha Suruhanjaya Perkhidmatan Awam
Negeri (1983). Beliau kemudiannya diterima dalam Perkhidmatan Agama Sabah dengan
dilantik sebagai Pegawai Dakwah Majlis Ugama Islam Sabah (MUIS) dari Oktober
1986 hingga Januari 1988 dan Setiausaha MUIS dari Januari 1988 hingga Jun 1994.
Ahmadshah kemudiannya dilantik sebagai Setiausaha Hal Ehwal
Dalam Negeri dan Penyelidikan di Jabatan Ketua Menteri (1994 hingga 1995) dan
Pengarah Jabatan Perkhidmatan Awam Negeri (16 Disember 1995 hingga Mac 1998).
Beliau pernah menyandang jawatan Timbalan Setiausaha Kerajaan (Pentadbiran)
Negeri Sabah mulai 21 Mac 1998 hingga beliau bersara pada 8 Disember 2002.
Pada 1 Januari 2003 Ahmadshah telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di-Pertua Negeri Sabah ke-9 dari DYMM SPB Yang
DiPertuan Agong XII, Tuanku Syed Sirajuddin Syed Putra Jamalullail dan dianugerahi gelaran Tun. Pada 1 Januari 2007, perkhidmatan Tun Ahmadshah dilanjutkan untuk satu penggal lagi sehingga 31 Disember 2010.
Tun Haji Ahmadshah telah mendirikan rumahtangga dengan Yang Amat
Berbahagia Toh Puan Datuk Seri Panglima Hajah Dayang Masuyah binti Awang Japar
dan telah dikuniakan tiga orang anak lelaki dan seorang anak perempuan.
Tun Ahmadshah meninggal dunia pada 20 Mei 2025 dan jasadnya disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Bajau di Kampung Inanam Laut, Kota Kinabalu.
KESEPULUH
TYT TUN DATUK SERI PANGLIMA HAJI JAUHAR BIN MAHIRUDDIN
SMN PSM SPDK PGDK ASDK JP HonD.Law (Wolverhampton)
(01 JANUARI 2011 - 31 DISEMBER 2024)
Tun Datuk Seri Panglima Haji Juhar bin
Haji Mahiruddin dilahirkan pada 5 November 1953 di Kampung Tambisan, Sandakan,
Sabah. Juhar memulakan persekolahan di Government Primary School Tambisan (1960 - 1965) dan Government Secondary School Sandakan (1966 - 1970) dan Sabah College (1971 - 1972)
Pada tahun 1975 beliau mengambil kelas A Level di Birmingham Technical College, United Kingdom. Seterusnya beliau mengambil jurusan Undang-undang di Wolverhampton Polytechnic (sekarang University of Wolverhampton) dan berjaya memperolehi Bachelor of Laws pada tahun 1980 dan Barrister-at-Law dari Lincoln’s Inn, London pada tahun 1981.
Juhar
memulakan kerjayanya dalam Perkhidmatan Awam apabila beliau dilantik menjadi
Majistret Kelas Pertama pada tahun 1982 hingga 1986. Beliau berkhidmat hanya 4 tahun sahaja sebelum dilantik sebagai Setiausaha
Politik Ketua Menteri Sabah dari tahun 1986 - 1989.
Dalam PRU-8 tahun 1990, Juhar telah diberi kepercayaan untuk bertanding (BN) dan menang di kawasan Parlimen Kinabatangan dan mengekalkan kerusi tersebut untuk penggal Parlimen 1995 hingga 1999. Beliau juga
telah dilantik sebagai Timbalan Yang Di-Pertua Dewan Rakyat dari 5 Disember 1990 hingga 10 Disember 1999. Beliau tidak bertanding dalam PRU-10 tahun 1999 tetapi masih aktif dalam politik. Beliau kemudiannya telah dilantik sebagai Speaker Dewan Undangan Negeri Sabah mulai
15 Disember 2002 hingga 31 Disember 2010.
Pada 1 Januari 2011, Datuk Juhar bin Mahiruddin telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang Di-Pertua Negeri Sabah ke-10 dari DYMM SPB Yang DiPertuan Agong XIII, Tuanku Sultan Mizan Zainal Abidin dan dianugerahi gelaran Tun. Perkhidmatan Tun Juhar telah dilanjutkan untuk penggal kedua dari 1 Januari 2015 sehingga 31 Disember 2019 dan seterusnya dilanjutkan untuk penggal ketiga dari 1 Januari 2020 hingga 31 Disember 2024.
Tun Juhar adalah Canselor Universiti Malaysia Sabah (UMS) dari tahun 2011 hingga 2024. Beliau juga menerima anugerah Ijazah Kehormat Doktor Undang-undang dari University of Wolverhampton, England.
Tun Haji Juhar bin Mahiruddin telah mendirikan rumah tangga dengan Toh
Puan Datin Seri Panglima Hajah Norlidah Binti Datuk R.M. Jasni dan dikurniakan
dua orang anak lelaki dan dua anak perempuan.
KESEBELAS
TYT TUN DATUK SERI PANGLIMA HAJI MUSA BIN AMAN
SMN PSM SPDK DGSM DA PGDK JMN JP SPMB (Brunei)
(01 JANUARI 2025 - KINI)
Tun Datuk Seri Panglima Musa bin Aman dilahirkan di Beaufort pada 30 Mac 1951. Ibunya dari suku Dusun manakala ayahnya berdarah campuran Melayu Brunei dan Pakistan. Musa mendapat pendidikan awal pada tahun 1958 di St. Paul's Anglican Primary School, Beaufort dan pendidikan menengah di Sabah College dan All Saints Secondary School, Kota Kinabalu. Pada tahun 1969 beliau melanjutkan pengajian ke Institut Teknologi MARA, Shah Alam dan mendapat ijazah Bachelor Business Administration (BBA) dan kemudian mendapat ijazah Master of Business Administration (MBA) dari Edith Cowan University, Perth, Australia.
Setelah tamat belajar Musa membuka syarikat perniagaan, Musman Holdings Sdn Bhd pada tahun 1973 di Sandakan dan pengalaman korporatnya mendapat pengiktirafan apabila beliau dilantik menjadi Pengerusi City Finance Berhad dari tahun 1983 hingga 1995 dan kemudiannya sebagai Ketua Eksekutif Innoprise Corporation mulai 1995 dan juga Pengerusi Sabah Softwood Berhad.
Kerjaya politik Musa di arus perdana bermula pada tahun 1990 apabila beliau bertanding di bawah tket USNO dalam PRN Sabah untuk kerusi DUN Sugut tetapi tewas. Pada 8 Mac 1992, setelah USNO bergabung dengan UMNO, beliau memenangi jawatan Ketua Bahagian UMNO Jambongan (sekarang Libaran). Dalam PRN Sabah 1994, Musa memenangi kerusi DUN Sungai Sibuga dan beliau mengekalkan kerusi tersebut dalam PRN 1999, 2004, 2008, PRN-15 (2013) dan PRN-15 (2018).
Pada 7 Mac 1995, Musa dilantik sebagai Pengarah Yayasan Sabah. Pada Mac 1999 meletak jawatan dari Yayasan Sabah untuk bertanding kerusi DUN Sungai Sibuga dan menang dan dilantik menjadi Menteri di Jabatan Ketua Menteri Sabah Pada 27 Mac 2001, Musa dilantik menjadi Menteri Kewangan Sabah. Pada 28 September 2001, Musa dilantik sebagai Pengerusi Perhubungan UMNO Sabah menggantikan Datuk Osu Sukam dan seterusnya pada 27 Mac 2003, Musa dilantik menjadi Ketua Menteri Sabah ke 14 menggantikan Datuk Chong Kah Kiat.
Dalam PRN-15 Sabah tahun 2018, Musa memenangi kerusi Sungai Sibuga, namun beliau terpaksa melepaskan jawatan Ketua Menteri kepada Datuk Seri Shafie Apdal pada 12 Mei 2018 yang mempunyai sokongan majoriti ADUN Sabah. Pun begitu. Musa memegang rekod sebagai penyandang Ketua Menteri Sabah yang paling lama, iaitu 15 tahun.
Pada 5 Mac 2019, Musa telah dibicarakan di Mahkamah Tinggi atas tuduhan 46 kes rasuah dan pengubahan wang haram. Namun pada 9 Jun 2020, Jabatan Peguam Negara telah menarik balik tuduhan tersebut dan Musa dibebaskan dari tuduhan.
Pada 1 Januari 2025, Tan Sri Musa bin Aman telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang DiPertua Negeri Sabah ke 11 dari SPB Yang DiPertuan Agong XVII Sultan Ibrahim dan dikurniakan Darjah Seri Maharaja Mangku Negara yang membawa gelaran Tun.
Tun Musa bin Aman telah berumah tangga dengan Toh Puan Faridah binti Tussin dan dikurniakan dengan 4 orang anak. Salah seorang anaknya, Datuk Yamani Hafiz bin Musa adalah mantan Timbalan Menteri Kewangan (Ogos 2020 hingga November 2022).
GABENOR dan YDP NEGERI SARAWAK
s
PERTAMA
TYT TUN HAJI ABANG OPENG BIN ABANG SAPIEE SMN PNBS SPDK
(16 SEPTEMBER 1963 - 28 MAC 1969)
Tun Haji Abang Openg dilahirkan di Kampung Bandarsah, Kuching pada 7 Oktober 1905, ketika Sarawak masih dalam pemerintahan keluarga Rajah Brooke. Keluarga ayahnya merupakan pegawai-pegawai kanan keturunan Melayu dalam pentadbiran Rajah Brooke.
Abang Openg mendapat pendidikan awal di Government Malay School di Kuching, satu-satunya peluang pendidikan formal untuk anak tempatan.
Pada tahun 1924, ketika berusia 19 tahun, Abang Openg memulakan kerjaya dalam perkhidmatan awam Sarawak sebagai kerani di Pejabat Anak Negeri yang menguruskan pentadbiran kebajikan masyarakat peribumi. Pada tahun 1932, beliau dinaikkan pangkat sebagai Pegawai Tadbir di Pejabat Anak Negeri Sarikei dan beliau mengambil inisiatif belajar sambilan untuk mengambik peperiksaan Junior Cambridge.
Pada tahun 1940, Abang Openg telah menjawat sebagai Pegawai Anak Negeri yang mempunyai kuasa sebagai Majistret Kelas III dalam perundangan Kerajaan Tempatan. Pada tahun 1941, Raja Charles Vyner Brooke (Rajah Sarawak ke 3 - terakhir) telah melantik Abang Openg sebagai Ahli Majlis Negeri Sarawak (badan perundangan Negeri Sarawak) sehingga tahun 1963.
Nota: Keluarga Brooke memerintah Sarawak sejak pada tahun 1842 apabila Sir James Brooke mengisytiharkan diri sebagai Rajah Sarawak. Beliau digantikan oleh anaknya Sir Charles Brooke pada tahun 1868 sebelum diambil alih oleh Charles Vyner Brooke (CVB) pada tahun 1917. Pada 1 Julai 1946, CVB menyerahkan Sarawak kepada Kerajaan British (sebagai Tanah Jajahan British) dan ditadbir oleh seorang Gabenor.
Abang Openg adalah antara pemimpin tempatan yang serasi dengan pemerintahan Rajah Brooke dan menentang penyerahan Sarawak kepada taraf tanah jajahan British pada 1 Julai 1946.
Apabila Sarawak menyertai pembentukan Malaysia pada 16 September 1963, Tun Abang Openg dilantik dan menerima watikah perlantikan dari SPB Yang DiPertuan Agong III, Tuanku Syed Putra sebagai Gabenor Sarawak yang pertama. Beliau turut menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun pada tarikh yang sama.
Perkhidmatan Tun Abang Openg dilanjutkan untuk penggal kedua pada 16 September 1967 untuk tempoh 4 tahun lagi namun beliau telah meninggal dunia pada 28 Mac 1969. Jenazah Tun Abang Openg disemadikan di perkarangan Masjid Negeri Sarawak, Kuching.
Tun Haji Abang Openg telah berumahtangga dengan Toh Puan Dayang Masniah binti Abdul Rahman dan dikurniakan dengan 10 orang anak, 4 lelaki dan 6 perempuan. Salah seorang anak Tun Openg ialah Datuk Amar Abang Abdul Rahman Zohari (Abang Johari) adalah Ketua Menteri Sarawak ke 9 mulai 17 Jan 2017 hingga kini.
KEDUA
TYT TUN DATUK PATINGGI HAJI TUANKU BUJANG BIN HAJI TUANKU OTHMAN SMN PSM DP PNBS SPDK JP PPM MBE
(2 APRIL 1969 - 1 APRIL 1977)
Tun Tuanku Bujang bin Tuanku Othman dilahirkan pada 12 Disember 1898 di Sibu, Sarawak. Keluarganya adalah darah campuran Perabangan Melayu, Arab Hadhramaut dan Brunei.
Nota: Ada sumber yang menyatakan bahawa nama penuh Tuanku Bujang ialah 'Tuanku Bujang Shariff Abdullah".
Tuanku Bujang mendapat pendidikan di Sekolah Melayu dan kemudiannya menyertai Sarawak Civil Service sebagai Pegawai Anak Negeri (Native
Officer) dalam tahun 1934. Pada tahun 1954 beliau mendapat gelaran "Datu" dan setahun kemudian (1955) beliau dinaikkan pangkat mejadi Pegawai Perkhidmatan Pentadbiran Sarawak (Sarawak Administrative Service).
Beliau bersara dari Sarawak Civil Service dalam bulan Dis 1960 dan menyertai politik dan menjadi Presiden Barisan Ra'ayat Jati Sarawak
(BARJASA) dalam tahun 1962, sebuah parti politik yang memperjuangkan pembentukan Malaysia. Setelah Malaysia dibentuk pada 16 Sep 1963, Tun Tuanku Hj Bujang dilantik menjadi Senator (Ahli Dewan Negara) dan dianugerahi dengan gelaran Tan Sri.
Pada tahun 1924, sebagai Pegawai Anak Negeri, Tuanku Bujang terlibat Perdamaian Kapit -rundingan bagi menyelesaikan pertelingkahan antara pentadbiran Rajah Brooke dengan suku kaum Kayan-Kenyah dari Belaga dan Kalimantan yang antara pemimpinnya ialah Jugah anak Barieng - kemudiannya bergabung dalam perjuangan kemerdekaan bersama pembentukan Malaysia.
Pada 1 Januari 1932, Tuanku Bujang menyertai Sarawak Constabulary (Polis) yang baru ditubuhkan dan kemudiannya merupakan anak Melayu dari Sibu yang pertama dinaikkan ke pangkat Probationary Inspector. Ketua Polis ketika itu ialah Inspector Datu Bandar Abang Mustapha. Dalam tahun 1934, Inspector Tuanku Bujang mempamirkan keberaniannnya dalam mengendali dan menamatkan kejadian amokan bersenjata oleh seorang lelaki di Sibu. Beliau dianugerahi Pingat Keberanian oleh Rajah C V Brooke.
Pada tahun 1934 juga , Tuanku Bujang kembali ke jawatan Pegawai Anak Negeri dan turut berperanan sebagai Majistret
Apabila meletus Perang Dunia II, Tuanku Bujang mengetuai Pasukan Force B Sarawak Rangwers dengan pangkat Lieutenant. Pasukan itu kemudiannya dibubarkan dan semasa pendudukan Jepun, Tuanku Bujang dilantik menjadi Pegawai Tadbir Kanan. Beliau turut menyertai gerakan bawah tanah Operation Semut yang dipimpin oleh tentera Australia dalam gerakan pembebaskan Kuching dari Jepun pada 11 September 1945.
Setelah tamat perang, Tuanku Bujang menyertai sokongan kepada gerakan melawan penyerahan Sarawak kepada British namun apabila gerakan itu dipadamkan pada tahun 1949 (selepas tragedi pembunuhan Gabenor Duncan Stewart), Tuanku Bujang kembali menyertai pentadbiran kolonial.
Pada tahun 1955 Tuanku Bujang menerima anugerah gelaran Datu dan pada tahun 1957 menerima pingat MBE dari Kerajaan British dan dinaikkan ke jawatan Pegawai Tadbir. Negeri.
Pada 29 Disember 1961, Datu Tuanku Bujang bersama Datuk Abdul Rahman Yaakub dan Abang Louis menubuhkan Parti Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA) dan beliau menjadi Presidennya yang pertama. Selepas pembentukan negara Malaysia pada tahun 1963, Datu Tuanku Bujang dilantik menjadi Ahli Dewan Negara (Senator).
Pada 28 Mac 1968 BARJASA bergabung dengan Parti Negara Sarawak (PANAS) pimpinan Datu Bandar Abang Mustapha membentuk Parti Bumiputera dan diketuai oleh Datuk Abdul Rahman Yaakub.
Gabenor pertama Sarawak meninggal dunia semasa dalam tempoh perkhidmatan pada 28 Mac 1969. Pada 2 April 1969, Tan Sri Tuanku Bujang telah menerima watikah perlantikan sebagai Gabenor Sarawak kedua dari SPB Yang DiPertuan Agong IV, Tuanku Ismail Nasiruddin Shah untuk tempoh selama 4 tahun. Pada 2 April 1973, tempoh perkhidmatan Tun Tuanku Bujang telah dlanjutkan untuk satu penggal lagi sehingga 1 April 1977.
Tun Tuanku Bujang berkahwin dengan Toh Puan Rajemah pada tahun 1924. Salah seorang anak mereka, Puan Sri (allahyarhamah) Jumaani merupakan bekas isteri kepada Ketua Menteri Sarawak ke 9, Tan Sri Abang Johari.
Tun Datuk Patinggi Tuanku Bujang telah meninggal dunia di Kuching, Sarawak pada 28 November 1986 ketika berusia 88 tahun. Jenazahnya disemadikan di perkarangan Masjid Negeri, Kuching.
KETIGA
TYT TUN HAJI ABANG MUHAMMAD SALAHUDDIN BIN ABANG BARIENG SMN PSM PNBS
(2 APRIL 1977 - 2 APRIL 1981)
Tun Datuk Patinggi Haji Abang Muhammad Salahuddin bin Abang Barieng dilahirkan di rumah panjang Kampung Nangka, Sibu pada lahir 27 Ogos 1921 dalam keluarga penganut Roman Catholic. Nama asal selepas dilahirkan ialah Louis anak Barieng Anyut, seorang tokoh yang terkenal di Bahagian Ketiga (kini Bahagian Sibu) dan ibunya bernama Tamiyang.
Louis mendapat pendidikan awal di Scraed Heart Roman Catholic School pada tahun 1931 sehungga Darjah 7.
Selepas pendudukan Jepun, beliau bekerja sebagai Inspektor Perbandaran sehingga 1947 di bawah pentadbiran kolonial British yang baru. Beliau terus berkhidmat dengan Jabatan Pendaftaran Negara dan Jabatan Kerja Raya.
Beliau aktif dalam politik negeri, membantu untuk membentuk Barisan Pemuda Sarawak (BPS) dan Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA). Louis juga merupakan salah seorang tokoh yang sama-sama menyertai perjuangan untuk membebSKn Sarawak dari kuasa jajahan British.
Pada tahun 1963, beliau bertanding dan memenangi kerusi dalam pilihan raya Majlis Daerah Sibu bagi kawasan Kampong Hilir . Walau bagaimanapun, beliau meletak jawatan pada tahun 1968 dan kembali ke perkhidmatan awam. Beliau akhirnya menjadi Pengerusi Suruhanjaya Perkhidmatan Awam Negeri.
Nota: mengikut sumber, Louis dan keluarganya telah memeluk agama Islam pada awal tahun 1970an dan telah menukar namanya kepada Abang Muhammad Salahuddin bin Abang Barieng.
Pada 2 April 1977, Abang Muhammad Salahuddin telah menerima watikah perlantikan sebagai Yang DiPertua Negeri Sarawak yang ketiga dari SPB Yang DiPertyuan Agong VI, Tuanku Yahya Petra untuk tempoh selama empat tahun.
Pada 7 Jun 1978, Abang Muhammad Salahuddin telah dikurniai dengan Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun.
Tun Abang Muhammad Salahuddin menamatkan tempoh khidmat sebagai Yang DiPertua Negeri Sarawak ketiga pada 1 April 1981.
Tun Abang Salahuddin berumahtangga dengan Tuoh Puan Dayang Umi Kalthum pada tahun (xxxx) dan Toh Puan telah meninggal dunia pada tahun 1995. Kemudiannya Tun berkahwin dengan Toh Puan Norkiah binti Abdullah (nama asal: Rokiah Bagong) pada tahun 1996.
Nota: Tun Abang Muhammad Salahuddin kemudiannya telah dilantik untuk kali kedua sebagai Yang DiPertua Negeri Sarawak yang keenam pada 22 Februari 2001.
KEEMPAT
TYT TUN DATUK PATINGGI HAJI ABDUL RAHMAN BIN YA'KUB SMN PMN
SPMJ SPMS SPMK SPMS SPMP SSDK SIMP SSMT SPDK DP PYGP PNBS
(2 APRIL 1981 - 1 APRIL 1985)
Tun Datuk Patinggi Abdul Rahman bin Ya’kub dilahirkan pada 23 Januari 1928 di Kampung
Jepak, Bintulu, Sarawak. Beliau adalah berketurunan Melayu-Melanau, dan ayahnya Tuan Wan Ya'kub bin Wan Yusuf adalah seorang nelayan. Ibunya bernama Siti Hajar binti Haji Mohd Tahir.
Abd Rahman mendapat pendidikan awal di Sekolah Melayu dan kemudiannya Sekolah Anchi sebelum meneruskan pegajian menengah ke St. Joseph School, Miri pada tahun 1939. Semasa pendidikan Pengajiannya tergendala akibat kedatangan tentera Jepun lalu beliau mempelajari seni mempertahankan diri Jepun - Aikido.
Selepas Perang Dunia II, Abdul Rahman melakukan pelbagai kerja seperti Beliau kemudian berkerja sebagai Oil Tester dengan Sarawak Shell Company di Lutong, pekerja am di hospital besar, guru sambilan sebelum diterima menjadi seorang pelatih Pegawai Anak Negeri dalam Sarawak Civil Service dalam tahun 1948 dan dihantar belajar di Madrasah Melayu, Kuching. Beliau kemudiannya dilantik sebagai Pegawai Anak Negeri Percubaan (Probationary) dan juga
Abd Rahman memasuki University of Southampton di United Kingdom menuntut pengajian Undang-Undang dalam tahun 1954. Beliau graduat pada tahun 1959 dengan ijazah Undang-undang serta Bar-at-Laws dari Lincoln's Inn, England. Beliau merupakan anak bumiputera Sarawak yang pertama graduat dari Lincoln's Inn. Sepulangnya ke Sarawak, Abd Rahman dilantik sebagai Timbalan Pendakwaraya (DPP) di Sarawak Legal Department dari 1959 hingga 1963.
Pada tahun 1961, Abd Rahman menyertai Parti Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA kerana PANAS lebih dikuasai oleh golongan aristokrat. Dalam tahun 1963. Rahman bertanding dalam pilihanraya Kerajaan Tempatan Sarawak tetapi tewas.
Apabila Sarawak menyertai Malaysia pada tahun 1963, Kerajaan Persekutuan menamakan Abd Rahman sebagai Ketua Menteri yang pertama tetapi ditolak oleh Perikatan Sarawak yang pada masa itu didominasi oleh Sarawak National Party (SNAP).
Apabila Sarawak menyertai Malaysia pada tahun 1963, Kerajaan Persekutuan menamakan Abd Rahman sebagai Ketua Menteri yang pertama tetapi ditolak oleh Perikatan Sarawak yang pada masa itu didominasi oleh Sarawak National Party (SNAP).
Pada bulan Oktober 1963, Abd Rahman dilantik oleh Majlis Negeri untuk menjadi Ahli Parlimen yang mewakili Sarawak yang membolehkan beliau dilantik menjadi Menteri Muda Pembangunan Negara dan Luar Bandar dan kemudian sebagai Timbalan Menteri Kehakiman dalam Jemaah Menteri Tunku Abdul Rahman. Di atas prestasinya yang cemerlang, Abd Rahman telah dinaikkan menjadi Menteri penuh pada tahun 1965 sebagai Menteri Tanah dan Galian. Abd Rahman merupakan pencetus idea penubuhan PETRONAS yang kemudian direalisasikan dalam tahun 1974.
Dalam PRU-3 tahun 1969, kali pertama Sarawak menyertai PRU Malaysia, Abd Rahman telah memenangi kerusi Parlimen Payang dan beliau dilantik menjadi Menteri Pelajaran. Jasa Abd Rahman yang tidak dapat dilupakan ialah membuat perubahan drastik menghapuskan peperiksaaan darjah 6 (Sekolah Rendah) untuk masuk ke sekolah menengah. Perubahan dasar ini membolehkan semua pelajar sekolah rendah (khususnya rakyat luar bandar dan miskin) masuk sekolah menengah secara automatik. Beliau juga menukarkan bahasa pengantar Bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu di semua sekolah hingga ke peringkat universiti. Penubuhan UKM merupakan legasi Abd Rahman Ya'kub dalam mencapai impian rakyat Malaysia yang mahukan sebuah universiti yang menggunakan Bahasa Melayu sebagai medium.
Abd Rahman mengekalkan kerusi Parlimen Payang dalam PRU-4 tahun 1974. Dalam PRU-5 tahun 1978, Abd Rahman berpindah ke kawasan Parlimen Paloh dan menang. Abd Rahman menyandang Ahli Parlimen Paloh sehingga 25 Mac 1981 kerana meletak jawatan.
Walaupun cemerlang di pusat, Negeri Sarawak lebih memerlukan kepimpinan Abd Rahman.
Dalam PRN pertama Negeri Sarawak pada tahun 1970, Abd Rahman memenangi kerusi DUN Kuala Rajang, mewakili Parti Bumiputera Bersatu Sarawak (PBB) salah sebuah parti dalam Perikatan Sarawak. Setelah mengalami pelbagai halangan (kerana tiada parti yang mempunyai undi majoriti besar), Rahman berjaya memujuk pemimpin-pemimpin parti politik peribumi dan China untuk membentuk Kerajaan Perikatan Sarawak. Pada 7 Julai 1970, Abd Rahman telah dilantik menjadi Ketua Menterinya. Semasa tempoh pimpinan Abd Rahman sebagai Ketua Menteri beliau telah menyelesaikan kemelut politik Sarawak yang berlarutan sejak menyertai Malaysia pada tahun 1963, akibat ketiadaan pihak yang mampu meraih majoriti dalam setiap pilihanraya. Abd Rahman telah berjaya menyatukan parti-parti yang berlainan ideologi dan objektif perjuangan bengi membentuk Perikatan Sarawak yang kemudiannya menyertai komponen Barisan Nasional pusat dalam tahun 1974. Abd Rahman menerima anugerah gelaran Tan Sri pada tahun 1997.
Dalam PRN kedua Sarawak 1974, Abd Rahman mempertahankan kerusi DUN Kuala Rajang dan berpindah ke DUN Matu-Daro dalam PRN ketiga Sarawak tahun 1979. Namun kesihatan Ab Rahman semakin merosot akibat serangan jantung dan menjalani pembedahan dan rawatan di London pada bulan Oktober 1980.
Pada 25 Mac 1981 Abd Rahman meletak jawatan sebagai Ketua Menteri dan ADUN Matu-Daro diikuti oleh perletakan jawatan sebagai Ahli Parlimen Paloh pada 26 Mac 1981. Beliau menyerahkan jawatan Ketua Menteri kepada anak saudaranya Datuk Abdul Taib bin Mahmud.
Tan Sri Abd Rahman telah dilantik menjadi Yang Dipertua Negeri Sarawak yang keempat pada 2 April 1981. Beliau menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang membawa gelaran Tun dari SPB Yang DiPertuan Agong VII, Tuanku Sultan Ahmad Shah pada bulan Jun 1982. Beliau hanya memegang jawatan itu untuk tempoh satu penggal sahaja sehingga 1 April 1985 dan kembali aktif dalam politik dengan menubuhkan Parti Persatuan Rakyat Malaysia Sarawak (PERMAS) pada tahun 1987. Perjalanan politiknya kali ini berlawanan dengan sebelum ini kerana beliau menentang Kerajaan Negeri di bawah pinpinan Abdul Taib. Setelah hampir 20 tahun gagal menggoyah kedudukan Abdul Taib, akhirnya Tun Abd Rahman berdamai pada tahun 2008 dan Tun Rahman bersara sepenuhnya dari politik.
Setelah bersara dari tugas YDPN, beliau per menjadi pensyarah sambilan di Muslim College di Earling, London dari tahun 1986 hingga tahun 1990.
Tun Abdul Rahman berkahwin dengan Toh Puan Normah binti Abdullah (nama asal Rosaline Soon Siew Joon). Apabila Toh Puan Normah meninggal dunia pada tahun 1984, Tun berkahwin dengan Toh Puan Siti Maemunah binti Kamal dan selain itu, Tun juga mengahwini dua orang lagi iatu Toh Puan
Hayati binti Ahmat dan Toh Puan Zambin Rokiah binti Tahir. Dari kesemua perkahwinan itu, Tun Abd Rahman dikurniakan 16 orang anak. Antara anak Tun Abd Rahman ialah Datuk Norah yang menjadi Ahli Parlimen Tanjung Manis dari 2008 - 2018. Seorang lagi anak Tun, Datin Khadijah merupakan isteri kepada Dato' Mohd Nizam bin Tun Abd Razak, PM Malaysia kedua.
Tun Abdul Rahman meninggal dunia pada 9 Januari 2015 pada usia 87 tahun. Jenazahnya disemadikan di Tanah Perkuburan Samariang, Kuching.
Tun Abdul Rahman meninggal dunia pada 9 Januari 2015 pada usia 87 tahun. Jenazahnya disemadikan di Tanah Perkuburan Samariang, Kuching.
KELIMA
TYT TUN DATUK PATINGGI (DR) HAJI MOHD ZAIDI ADRUCE BIN HAJI MUHAMMAD NOR SMN SSM DP SPMS SSAP SIMP SPMK SSMT SPDK
DUNM DUPN PNBS PSLJ (Brunei) BMA (Indonesia) Hon.DLaw (UKM)
(2 APRIL 1985 - 5 DISEMBER 2000)
Tun Datuk Patinggi Haji Ahmad Zaidi Adruce bin Muhammed Noor dilahirkan pada 29 Mac 1924 di Sibu, Sarawak. Beliau diambil sebagai anak angkat oleh keluarga bangsawan Arab keturunan Sayyid Masahor yang juga pejuang kemerdekaan Sarawak. Pada usia 5 tahun, beliau dihantar ke dua buah
sekolah, Chung Hua School dan Sekolah Melayu Abang Ali di Sibu sehingga lulus Peperiksaan Darjah 7 pada usia 12 tahun. Beliau
berpindah ke Kuching untuk melanjutkan pelajaran ke St.
Thomas School pada tahun 1936 dan lulus peperiksaan Junior Cambridge
pada tahun 1938. Beliau kemudian menyambung pelajaran ke Anglo-Chinese School di Singapura sehingga lulus peperiksaan Senior Cambridge pada tahun 1939 pada usia 15 tahun.
Pada bulan November 1940, Ahmad Zaidi mengikuti kursus perguruan di Sultan Idris Teachers Training College (SITC), di Tanjung Malim. Ketika kemaraan tentera Jepun
pada tahun 1941, beliau melarikan diri ke Singapura. Pada tahun
1942, semasa pemerintahan Jepun, beliau telah dihantar mengikuti pengajian Perubatan Veterinar di
Buitenzorg College di Bogor namun beliau tidak menamatkan pengajiannya. Beliau berminat dengan politik perjuangan pemuda Indonesia menuntut kemerdekaan.
Setelah tamat Perang Dunia II, pada tahun 1947, Ahmad Zaidi kembali ke Sarawak dan dilantik sebagai guru di Pusat Latihan Batu Lintang. Beliau juga menubuhkan pergerakan Pengakap Laut dan kemudiannya menyertai pergerakan bawah tanah untuk membantu Republik
Indonesia dalam peperangan gerila menentang Belanda.
Pada tahun 1949, Ahmad Zaidi mendapat Biasiswa Colonial Development and Welfare dari Kerajaan British untuk melanjutkan
pengajian di Robert Gordons Technical College di Aberdeen sebelum mendaftar
ke University of Edinburgh. Pada 28 Mei 1953, beliau telah
dijemput untuk mewakili pelajar Sarawak untuk menghadiri Pertabalan Ratu
Elizabeth II Istana Buckingham.
Ahmad Zaidi memperoleh ijazah Sarjana (MA) dalam bidang Ekonomi Politik dari
University of Edinburgh ada tahun 1953 dan kemudiannya memperoleh Sijil Pendidikan dari
University of London pada tahun 1955.
Sekembalinya ke Sarawak, beliau telah
dinaikkan pangkat ke jawatan Penyelia di sebuah Maktab Latihan Perguruan, Beliau aktif Barisan Pemuda Sarawak dan kemudian dilantik sebagai pemangku presiden tahun 1956. Barisan ini merupakan
sebuah organisasi yang menyatukan bumiputera untuk berusaha ke arah kemerdekaan
Sarawak dan pergerakan ke arah pembentukan Malaysia.
Aktiviti Ahmad Zaidi dalam Barisan Pemuda Sarawak ini amat dicurigai oleh pihak British. Beliau digelar pengkhianat oleh pihak
berkuasa British dan kerana bersekongkol dengan pejuang pembentukan Indonesia Raya penglibatan pro- Indonesia semasa Konfrontasi Indonesia-Malaysia (1962-1966). Beliau dikatakan menyertai Tentera Nasional Kalimantan Utara (TNKU) dan dilantik sebagai Menteri Pertahanan dalam Negara Nasional Kalimantan Utara (NNKU).
Lebih kurang dalam tahun 1964, beliau telah diculik dari Sarawak oleh pihak yang bersimpati dan dibawa lari ke Indonesia sehingga beliau diberikan pengampunan oleh
kerajaan Malaysia pada tahun 1969 atas sokongan kuat Abdul Rahman Ya'kub yang menjadi Menteri pusat ketika itu.
Nota: Sukar untuk memperolehi maklumat riwayat Ahmad antara tahun 1969 hingga dilantik sebagai YDPN Sarawak pada tahun 1985.
Pada 2 April 1985, Datuk Ahmad Zaidi Adruce menerima watikah pelantikan sebagai Yang
di-Pertua Negeri Sarawak kelima dari SPB Yang Di-Pertuan Agong VIII, Sultan Iskandar Al-Haj untuk tempoh selama 4 tahun. Beliau menerima anugerah Darjah Seri Setia Mahkota (SSM) yang membawa gelaran Tun pada tahun 1987 dan pada tahun 1989 menerima anugerah Darjah Seri Maharaja Mangku Negara (SMN) yang juga membawa gelaran Tun. Tempoh pelantikan beliau telah dilanjut untuk penggal kedua pada 2 April 1989 (4 tahun) dan untuk penggal ketiga pada 2 April 1993 (4 tahun), penggal keempat pada 2 April 1997 untuk tempoh 4 tahun lagi. Namun Tun Ahmad Zaidi telah meninggal dunia sebelum tamat tempoh penggal keempatnya.
Ahmad Zaidi Adruce telah berkahwin dengan Puan Hajah Hamsiah binti Hj Ismail yang kemudiannya meninggal dunia . Perkahwinan ini, mereka dikurniakan dengan lapan orang anak. Semasa berada di Indonesia, beliau kemudiannya berkahwin dengan Toh Puan Hajah Rosmiati Kendati, dan mempunyai empat lagi anak.
Ahmad Zaidi Adruce berkhidmat selama 15 tahun 7 bulan sebelum meninggal dunia pada 5 Disember 2000. Jenazahnya dikebumikan di Tanah Perkuburan Islam Samariang, Petra Jaya, Kuching.
KEENAM
TYT TUN PEHIN SRI HAJI ABANG MUHAMMAD SALAHUDDIN BIN ABANG BARIENG SMN SBS DP SPMP SPDK DUNM PCD
(22 FEBRUARI 2001 - 28 FEBRUARI 2014)
Tun Pehin Sri Datuk Patinggi Abang Haji Muhammad Salahuddin
bin Abang Barieng telah dilantik buat pertama kalinya sebagai Yang di-Pertua Negeri
Sarawak ketiga dari tahun dari 2 April 1977 hingga 1 April 1981. Setelah tamat tempoh penggal perkhidmatannya sebagai Yang DiPertua Negeri, beliau aktif dalam aktiviti kebajikan.
Ketika TYT Tun Ahmad Zaidi Adruce dalam tempoh rawatan yang agak panjang dan hampir dua bulan selepas kematian Tun Ahmad Zaidi pada 5 Disember tahun 2000, Tun Abang Muhammad Salahuddin telah dilantik memangku tugas YDPN.
Pada 22 Februari 2001, Tun Datuk Patinggi Abang Muhammad Salahuddin bin Abang Barieng telah menerima watikah pelantikan sebagai Yang DiPertua Negeri Sarawak yang ke 6 dari SPB Yang DiPertuan Agong XI, Tuanku Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah. Pada 22 Februari 2005, tempoh perkhidmatan Tun telah dilanjutkan untuk penggal kedua dan dilanjutkan lagi untuk penggal ketiga pada 22 Februari 2009 sehingga 21 Februari 2013. Tempoh ini dilanjutkan lagi untuk satu tahun lagi sehingga 28 Februari 2014
Tun Abang Hj Mohammad Salahuddin telah berkahwin dengan Toh Puan Hajjah Dayang Umi
Kalthum (meninggal dunia pada tahun 1995 pada usia 57 tahun) dan kemudian mengahwini Toh Puan Hajah Norkiah binti Abdullah (nama asal: Rokiah Bagong). Dari
dua perkahwinan itu mereka dikurniakan 9 orang anak. Toh Puan Hajah Norkiah meninggal dunia pada 14 April 2021 pada usia 72 tahun.
Tun Abang Hj Mohammad Salahuddin meninggal dunia pada 28 Januari 2022 pada usia 100 tahun 5 bulan dan jenazahnya disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Samariang, Kuching.
KETUJUH
TYT TUN PEHIN SRI HAJI ABDUL TAIB BIN MAHMUD DK(Johor) DK Pahang)
DK(Brunei) SMN SBS SUMW SPMJ DP DA DGSM SSDK SSAP SSSA SPMT SPDK DPPN SPMB (Brunei) KTWE (Thailand) KEPN (Indonesia) KOU (Korea)
TYT TUN PEHIN SRI HAJI ABDUL TAIB BIN MAHMUD DK(Johor) DK Pahang)
DK(Brunei) SMN SBS SUMW SPMJ DP DA DGSM SSDK SSAP SSSA SPMT SPDK DPPN SPMB (Brunei) KTWE (Thailand) KEPN (Indonesia) KOU (Korea)
AO (Australia) HonD.Sc (UPM) HonD Law (Adelaide) HonD Tech (Curtin)
HonDSc (LUCT) FIAS (Jordan)
(1 MAC 2014 - 25 JANUARI 2024)
(1 MAC 2014 - 25 JANUARI 2024)
Tun Pehin Sri Haji Abdul Taib bin Mahmud Abdul Taib dilahirkan di Miri pada 21 Mei 1936, berketurunan
Melayu Melanau.
Abdul Taib mendapat pendidikan awal di St Joseph's Primary
School, Miri dan St. Joseph's Secondary School di Kuching. Beliau mendapat
biasiswa di bawah Colombo Plan scholarship untuk melanjutkan pengajian dalam
jurusan undang-undang di University of Adelaide, Australia.
Abdul Taib menamatkan pengajian dengan memperolehi Bachelor
of Laws dalam tahun 1960 dan kemudiannya menyambung pengajian ke Harvard
International Summer Course.
Sepulangnya ke Sarawak, Abdul Taib berkerja sebagai Crown
Council dari 1962 hingga 1963, sebelum dilantik menjadi ahli Majlis Mesyuarat
Negeri Sarawak dan seterusnya dilantik menjadi Menteri Pembangunan dan
Perhutanan dalam tahun 1966. Abdul Taib
dipilih menjadi Ahli Parlimen bagi kawasan Samarahan pada tahun 1970.
Abdul Taib kemudiannya dibawa ke Kerajaan pusat oleh
Allahyarham Tun Razak pada tahun 1970 untuk menjawat jawatan Timbalan
Menteri di JPM sehingga tahun 1972. Pada
tahun 1972 dinaikkan ke Menteri penuh, iaitu Menteri Perusahaan Utama (1972 -
1974), diikuti sebagai Menteri Perancang Am dan Sosio-Ekonomi (1974 - 1975), Menteri Penerangan dan Tugas Khas (1975 -
1978) dan Menteri Pertahanan (1978 - 1981).
Abdul Taib memenangi kerusi DUN Sebandi dalam PRK DUN Sebandi, Sarawak pada 25 Mac 1981 dan mengekalkan kerusi tersebut dalam PRN 1983. Dalam PRN 1987, beliau berpindah ke kerusi DUN Asajaya dan kemudian ke kerusi DUN Balingian dalam PRN 2001 hingga tamat tempoh penggal pada tahun 2006. Walaupun menjadi ADUN, beliau mengekalkan Ahli Parlimen Samarahan sehingga tahun 2014.
Sebaik sahaja memenangi kerusi DUN Sebandi pada tahun 1981, ketika berusia 45 tahun, Abdul Taib telah
dilantik menjadi Ketua Menteri Sarawak, menggantikan Datuk Abdul Rahman Yaakob.
Pada tahun yang sama dipilih menjadi Presiden Parti Pesaka bumiputera Sarawak
(PBB). Sebelum itu beliau merupakan Timbalan Presiden PBB sejak 1973.
Tan Sri Abdul Taib dilantik menjadi Yang DiPertua Negeri Sarawak dan menerima anugerah gelaran Tun pada 1 Mac 2014 untuk tempoh 4 tahun dan dilantik semula untuk penggal kedua pada 1 Mac 2018 dan penggal ketiga dari 1 Mac 2022 sehingga mengundur diri pada 25 Januari 2024.
Tun Pehin Sri Abdul Taib juga menyandang jawatan Canselor UNIMAS dari tahun 2014 hingga tahun 2024. Beliau turut menerima pengiktirafan akademik dari beberapa nuah universiti seperti Ijazah Kehormat Doktor Sains dari UPM (1992); Ijazah Kehormat Doktor Undang-undang dari University of Adelaide (1994); Felo Kehormat 'Islamic Academy of Sciences, Amman Jordan (1998); Ijazah Kehormat Doktor Teknology dari Curtin University of Technology (2000); dan Ijazah
Ijazah Kehormat Doktor Sains (Architect of Modern Sarawak) dari Lingkokwing University of Creative Technology (2010),
Tun Pehin Sri Abdul Taib Abdul Taib berkahwin dengan Dr Laila Chalecki (Puan Sri Laila binti Abdullah) di Adelaide dalam bulan Januari 1959 sehingga meninggal dunia pada bulan Mac 2009. Perkahwinan ini mereka dikurniakan empat orang anak dan dua darinya, iaitu Bekir, Datuk Seri Sulaiman Abdul Rahman merupakan mantan Timbalan Menteri (2008 - 2009) dan Datuk Hanifah Hajar masih berkhidmat sebagai Timbalan Menteri sejak November 2022 hingga kini.
Tun Abdul Taib kemudian berkahwin dengan Toh Puan Raghad Waleed
alKurdi dalam bulan Disember 2010.
Tun Pehin Sri Abdul Taib bin Mahmud meninggal dunia pada 21 Februari 2024 pada usia 87 tahun dan jasadnya disemadikan di Tanah Perkuburan Demak Jaya, Jalan Bako, Kuching.
KELAPAN
TYT TUN PEHIN SERI DR WAN JUNAIDI BIN TUANKU JAAFAR SMN PSM
SBS PJN PNBS DGSM JSM PPN DBA (SCU)
(26 JANUARI 2024 - KINI)
TYT TUN PEHIN SERI DR WAN JUNAIDI BIN TUANKU JAAFAR SMN PSM
SBS PJN PNBS DGSM JSM PPN DBA (SCU)
(26 JANUARI 2024 - KINI)
Tun Pehin Sri Dr Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar dilahirkan di Kampung Pendam (kini: Sadong Jaya), dalam daerah Simunjan, Sarawak pada 1 Februari 1946. Wan Junaidi mennerima pendidikan awal di Sekolah Rakyat Kampung Pendam dari tahun 1956 hingga 1958. Subsequently, kemudian menyambung pelajaran menengah di Abang Man Secondary School di Simunjan dari tahun 1959 hingga 1960 (tamat Tingkatan 2) diikuti oleh pengajuian agama Islam diMadrasah Melayu di Kuching dari tahun 1961 hingga 1963.
Pada usia 17 tahun, Wan Junaidi menyertai Jabatan Kerja Raya dan kemudian menyertai Polis DiRaja Malaysia (PDRM) pada tahun 1964 sebagai Probotionary Inspector. Beliau berkhidmat dalam PDRM di Miri dan Sibu (RASCOM) sehingga 1973. Semasa dalam PDRM, beliau mengambil kelas sambilan untuk mengambil peperiksaan MCE dan HSC. Wan Junaidi dinaikkan ke pangkat ASP pada tahun 1978 dan melanjutkan pengajian dalam bidang Undang-undang di University of Buckingham, United Kingdom dan mendapat ijazah Bachelor of Laws (LLB (Hons) pada tahun 1981 dan meneruskan pengajian di Council of Legal Education, London, sehingga menerima ijazah Utter-Barrister (Second Class Honours) pada tahun 1982 dan seterusnya lulus Barrister-at-Laws di Lincoln's Inn pada Jun 1982.
Setamatnya penjagian dan pulang ke Sarawak, ASP Wan Junaidi dilantik sebagai Pegawai Pendakwa untuk Polis Sarawak sebelum ditukarkan sebagai Ketua Jurulatih di PULAPOL Bukit Siol, Kuching. Beliau meninggalkan perkhidmatan Polis untuk membuka firma guamannya sendiri serta menyertai politik sepenuh masa.
Wan Junaidi memulakan kerjaya politik pada tahun 1983 sebagai Jawatankuasa Pemuda PBB dalam Bahagian Satok, kemudian sebagai Ketua Penerangan Bahagian. Dalam PRU-8 tahun 1990, Wan Junaidi dipertaruhkan oleh BN (PBB) bagi kawasan Parlimen Batang Lupar dan mengekalkan kerusi tersebut untuk dua penggal lagi (1995 - 1999) dan (1999 - 2004). Dalam PRU-11 tahun 2004, Wan Junaidi berpindah ke kawasan Parlimen Santubong dan terus mengekalkan kerusi tersebut dalam PRU-12 (2008 - 2013), PRU-13 (2013-2018) dan PRU-14 (2018 - 2022). Pada 28 April 2008, Wan Junaidi dilantik menjadi Timbalan Speaker Dewan Rakyat sehingga Mei 2013.
Selepas PRU-13, Wan Junaidi memulakan tugasnya dalam pentadbiran Kerajaan Pusat apabila dilantik menjadi Timbalan Menteri Dalam Negeri dari 16 Mei 2013- 27 Julai 2015), kemudian dinaikkan ke Menteri penuh (Kabinet Dato’ Sri Najib) sebagai Menteri Sumber Asli dan Alam Sekitar (28 Julai 2015 - 8 Mei 2018). Apabila Tan Sri Muhyiddin mengambil alih jawatan PM ke 8, Wan Junaidi dilantik sebagai Menteri Pembangunan Usahawan dan Koperasi dari 10 Mac 2020 hingga kabinet dibubarkan pada 16 Ogos 2021. Apabila Dato’ Sri Ismail Sabri dilantik menjadi PM ke 0, Wan Junaidi dilantik sebagai Menteri Di Jabatan PM (Undang-undang) mulai 30 Ogos 2021hingga November 2022. Beliau tidak bertanding dalam PRU-15 tahun 2022.
Semasa berkhidmat sebagai Ahli Parlimen, Wan Junaidi melanjutkan pengajian secara sambilan dan berjaya mendapat ijazah Doktor Falsafah (Doctorate of Business Administration (DBA) dari University of Southern California pada tahun 2005.
Pada 19 Jun 2023, Dato’ Wan Junaidi telah dilantik dan mengangkat sumpah sebagai Ahli Dewan Negara (Senator) dan pada hari yang sama dilantik sebagai Yang DiPertua Dewan Negara ke 19. Pada 19 Januari 2024, Tan Sri Wan Junaidi meletak jawatan sebagai Ahli Dewan Negara dan Yang DiPertua Dewan Negara.
Pada 26 Januari 2024, Tan Sri Dr Wan Junaidi menerima watikah perlantikan sebagai Yang DiPertua Negeri Sarawak ke 8 dari SPB Yang DiPertuan Agong XVII Sultan Ibrahim dan menerima anugerah gelaran Tun.
Tun Dr Wan Junaidi berumah tangga kali pertama pada tahun 1972 dengan Puan Sri Feona Sim @ Norjanah binti Abdullah dan dikurniakan 3 anak perempuan. Puan Sri Norjanah meninggal dunia pada tahun 2022. Kemudian Tun Wan Junaidi berkahwin pula dengan Toh Puan Fauziah binti Mohd Sanusi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Wan_Junaidi_Tuanku_Jaafar
https://www.astroawani.com/berita-malaysia/wan-junaidi-tuan-polis-kini-akan-jadi-tuan-yang-terutama-455590
JANGAN ABAIKAN SEJARAH
SEMOGA BERMANFAAT
PUTERA LAPIS MAHANG
31 OKTOBER 2025
No comments:
Post a Comment